Χειρονομίες και λόγια συναντιώνται… |
![]() |
![]() |
![]() |
Προβληματισμοί - Σκέψεις |
Πέμπτη, 19 Νοέμβριος 2009 00:47 |
Σε μια εποχή σαν την δική μας όπου ένα από τα μεγάλα ζητήματα είναι η κατανόηση της λειτουργίας του εγκεφάλου από τον ίδιο τον εγκέφαλο, φαίνεται ότι η γλώσσα έχει διακεκριμένη θέση στην έρευνα και την κατανόηση των φαινομένων και των γεγονότων. Ο λόγος και η εικόνα αποτελούν τα κύρια χαρακτηριστικά για την σύνθεση και την κατανόηση μιας γλώσσας. Μέσω αυτών καλείται ο άνθρωπος να παρακολουθήσει την συνομιλία που οι άλλοι άνθρωποι και η Φύση έχουν μαζί του, και όχι μόνο αυτό, αλλά και τις διαδικασίες και τους δρόμους που η Φύση τού υποδεικνύει για την εξέλιξή του. Από αυτήν την πλευρά παρατηρεί για την γλώσσα ο Wittgenstein στη Φιλοσοφική Γραμματική: (46) «Ώστε λοιπόν η γλώσσα μας συνίσταται σε πρωτεύοντα σημεία (δεικτικές χειρονομίες) και δευτερεύοντα σημεία (λέξεις); Νιώθουμε την τάση να πούμε πως η γλώσσα μας δε θα μπορούσε να υπάρξει δίχως τα πρωτεύοντα σημεία, ενώ θα μπορούσε να τα καταφέρει χωρίς τα δευτερεύοντα, και αναδεικνύει με αυτή την διατύπωσή του την χειρονομία σε θέση εξίσου σημαντική με εκείνη της λέξης». Σχολιάζει περαιτέρω ο Rush Rhees την διατύπωση του Wittgenstein ως εξής: «Τουλάχιστον σε ένα ή δυο σημεία μοιάζει να θεωρεί (ο Wittgenstein) τις χειρονομίες θεμελιωδέστερες των λέξεων, επειδή στηριζόμαστε σε χειρονομίες όταν διδάσκουμε τα παιδιά μας πώς να μιλάνε και καταφεύγουμε σε χειρονομίες για να κάνουμε τους άλλους να μας καταλάβουν, όταν δεν καταλαβαίνουμε λέξη – ούτε εμείς ούτε εκείνοι- από τις αντίστοιχες γλώσσες μας».
Ο αδιάσπαστος αυτός συνδυασμός του λόγου με την εικόνα φαίνεται να κυριαρχεί στην αναγνώριση της γλώσσας και στην επικοινωνία γενικότερα, από τα πρώτα χρόνια της ανθρώπινης ζωής, καθώς στα παιδιά η ικανότητα να επικοινωνούν μέσω χειρονομιών προηγείται της ομιλούμενης γλώσσας. Περνώντας από τα θεωρητικά και φιλοσοφικά δεδομένα στα επιστημονικά και πειραματικά δεδομένα, αποδεικνύεται πρόσφατα, σε μια μελέτη, ότι οι εγκεφαλικές περιοχές που αναγνωρίζονται σαν το κέντρο όπου αποκωδικοποιούνται οι λέξεις ως ομιλία και γραφή, είναι εξίσου σημαντικές στην ερμηνεία συμβόλων και χειρονομιών. Δείχνουν τα πράγματα ότι δεν είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι η συμβολική και η λεκτική γλώσσα ενεργοποιούν τις ίδιες περιοχές στον εγκέφαλο, καθώς η γλώσσα των συμβόλων λειτουργεί κατά τον ίδιο τρόπο με την λεκτική γλώσσα – με το λεξιλόγιο και τους κανόνες της γραμματικής της. Ακόμη και αν στην ζωή μας δεν θέλουμε να αποδεχτούμε την εξίσου σημαντική αξία της εικόνας με τον λόγο, ο εγκέφαλος έρχεται να την επιβάλλει και να μας ωθήσει στο να δώσουμε την προσοχή που αξίζει στην κίνηση και την εικόνα.
Ο άνθρωπος, έτσι, οφείλει να αναγνωρίσει ότι το πολυδιάστατο αυτού που αποκαλούμε γλώσσα και ως επί το πλείστον περιορίζουμε σε μια αλληλουχία ηχητικών μηνυμάτων, επεκτείνεται και σε ένα κόσμο κινήσεων και χειρονομιών. Ο τρόπος χρήσης των χειρονομιών όπως και εκείνη της ομιλίας καταδεικνύει την συνειδητότητα εκείνου που ομιλεί με τα λόγια ή με τις κινήσεις, καθώς με έλλογο τρόπο χρησιμοποιείται η ομιλία αλλά και οι κινήσεις.
Έτσι αυτό που πάντοτε πιστευόταν, για την εξίσου σημαντική αξία των λόγων και των κινήσεων που παράγουν την εικόνα, αποδεικνύεται από την κοινή πορεία και κατάληξή τους στον εγκέφαλο, γεγονός το οποίο μεταφέρει όσα ισχύουν για την λεκτική γλώσσα, στην γλώσσα των κινήσεων. Για παράδειγμα, μπορούμε να πούμε ότι αυτό που αναφέρουμε σαν σιωπή, και θεωρούμε ότι περιλαμβάνει την παύση ηχητικών ερεθισμάτων, στην πραγματικότητα περιλαμβάνει και τις κινήσεις που με τον ίδιο τρόπο με τα ηχητικά λεκτικά ερεθίσματα ενεργοποιούν τον εγκέφαλο.
Διότι, όπως παρατηρεί και ο Sedir: «Να ασκούμε στις κινήσεις μας, στους λόγους μας, στις σκέψεις μας, έναν ακατάπαυστο έλεγχο, με μια χαρμόσυνη γαλήνη. Γιατί κάθε τι που μας συμβαίνει, συμβάλλει στην τελική μας μακαριότητα». Και σίγουρα ένα τέτοιος έλεγχος οδηγεί σε μια καλύτερη λειτουργία του εγκεφάλου καθώς κάθε φορά επιλεκτικά και συνειδητά ασκούμε και μια συγκεκριμένη περιοχή του.
Γιώργος Τσαντάκης
Σχετικά κείμενα: |