Καθώς η ζωή ρέει, μας φέρνει κάποτε αναπόφευκτα αντιμέτωπους με πραγματικότητες δυσάρεστες, σκληρές ή και μακάβριες, αψηφώντας τους προγραμματισμούς, τους στόχους, τις επετείους, τις συμβάσεις, τις διαθέσεις μας, υποχρεώνοντάς μας να πάψουμε να εθελοτυφλούμε ή να αποστρέφουμε το βλέμμα από ό, τι δεν μας αρέσει. Αυτό συνέβη τις πρώτες μέρες του Ιανουαρίου 2010 σε αλιείς και λιμενικούς υπαλλήλους στην Αλεξανδρούπολη, αμέσως μετά την περίοδο των εορτών, των ρεβεγιόν και της ψητής γαλοπούλας, λίγο πριν αποκαθηλωθούν στολίδια και λαμπάκια από σπίτια και δρόμους. 

Οι λιμενικοί κλήθηκαν, αρχές ενός νέου έτους, να περισυλλέξουν τη σορό ενός δίχρονου αγοριού, που επέπλεε ανοιχτά του Θρακικού πελάγους. Κι αυτό ήταν μόνο η αρχή της φρικιαστικής εργασίας: η θάλασσα, παγερά αδιάφορη για τις γιορτές στη στεριά, έφερε εκείνες τις μέρες στην πόρτα μας τις σορούς άλλων 16 ανδρών και γυναικών, που πιθανότατα προσπαθούσαν να εισέλθουν παράνομα στην Ελλάδα προερχόμενοι από κάποια μακρινή χώρα της Ασίας.

Το τραγικό περιστατικό, ηχηρή υπενθύμιση των όσων διαδραματίζονται πολύ συχνά σε πελάγη ανά τον πλανήτη, -έστω κι αν η κατάληξη δεν είναι πάντα τόσο θλιβερή-  φέρνει για μια ακόμη φορά στην επιφάνεια το μεγάλο θέμα της λαθρομετανάστευσης. Άνθρωποι πεινασμένοι, ταλαιπωρημένοι, εξουθενωμένοι από την πεζοπορία σε εδάφη συχνά εχθρικά, θύματα βίας, άνθρωποι που αναγκάζονται διαρκώς να κρύβονται, δίνουν ό, τι έχουν και δεν έχουν στον οποιονδήποτε για ένα ταξίδι προς το άγνωστο. Αρκεί να ξεφύγουν από την πατρίδα τους. Μέσα σε ένα διεθνές πολιτικό περιβάλλον, όπου κυβερνήσεις «πλούσιων» και «φτωχών» κρατών παίζουν συχνά βρώμικα παιχνίδια, εκατομμύρια άνθρωποι σε πολλές χώρες στερούνται τα απαραίτητα για την επιβίωση ή/και ασφυκτιούν κάτω από ανελεύθερα καθεστώτα. Και μερικοί προσπαθούν να φτάσουν όπως-όπως σε κάποια ανεπτυγμένη χώρα.

Είναι κοινώς αποδεκτό, ότι η μόνη αποτελεσματική θεραπεία του μεγάλου αυτού προβλήματος είναι να βοηθηθούν οι υπό ανάπτυξη χώρες να προοδεύσουν στηριζόμενες σε πιο υγιείς πολιτικές και οικονομικές βάσεις. Δυστυχώς, όμως, τα αποτελέσματα πολλών τέτοιων σημερινών και παλαιότερων καλοπροαίρετων προσπαθειών δεν μπορούν να θεωρηθούν ικανοποιητικά, είτε αυτές πραγματοποιήθηκαν από τον ΟΗΕ είτε από μεμονωμένα κράτη. Πολλές φορές, αυτοί που προσπαθούν να βοηθήσουν δεν μπορούν ή δεν θέλουν να νιώσουν και να καταλάβουν τους αποδέκτες της βοήθειας, συνεπώς δεν βρίσκουν τον σωστό τρόπο προσέγγισης. Αλλά και οι αποδέκτες της βοήθειας συχνά αρνούνται να κάνουν και την μικρότερη αλλαγή στον τρόπο ζωής τους, είναι απρόθυμοι να εκπαιδευτούν διευρύνοντας έστω και λίγο τους ορίζοντές τους, αφήνονται να βουλιάξουν στο τέλμα, γιατί δεν θέλουν να αλλάξουν. Άλλοτε πάλι, μεμονωμένα άτομα ή ομάδες προσπαθούν να εξαπατήσουν τους «ισχυρούς» για ίδιον όφελος εις βάρος της πατρίδας και του λαού τους. Πλούσιοι και φτωχοί, Βορράς και Νότος: σαν να είναι δυο διαφορετικοί κόσμοι, ανάμεσα στους οποίους έχει εγκατασταθεί ένα χάσμα που σχεδόν δεν επιτρέπει στη μια πλευρά να αγγίξει το χέρι της άλλης, ακόμη κι αν οι προθέσεις είναι καλές.

Η κατάσταση δείχνει ακόμη πιο αδιέξοδη, αν λάβουμε υπόψη μαρτυρίες εργαζομένων στα πλαίσια ανθρωπιστικών οργανώσεων στις υπό ανάπτυξη χώρες, οι οποίοι εκφράζουν απογοήτευση για τα τόσο πενιχρά αποτελέσματα των μεγάλων και φιλότιμων προσπαθειών τους. (1) Άνθρωποι καλοπροαίρετοι και με διάθεση προσφοράς βρίσκονται αντιμέτωποι με σύνθετα και φλέγοντα συλλογικά προβλήματα που  νιώθουν, όχι άδικα, να τους ξεπερνούν. Μήπως όμως το να σηκώσει κανείς τα χέρια ψηλά είναι λύση; Η προσπάθεια αξίζει τον κόπο, έστω κι αν βοηθηθεί ουσιαστικά ένας μόνον άνθρωπος, που θα μπορέσει να χτίσει το μέλλον του σε πιο υγιείς βάσεις. Και όσο για τη θεραπεία των μεγάλων συλλογικών προβλημάτων, ας ελπίσουμε ότι μέσα από την εργασία μας, η Ζωή, καθώς ρέει, θα μας ανοίξει νέους δρόμους και θα απαντήσει στα πώς, στα γιατί και σε όποια ερωτήματα θέτουμε καθημερινά στην προσπάθειά  να οικοδομήσουμε ένα καλύτερο αύριο.

Ελένη Φράγκου