Με ελεύθερη είσοδο λειτούργησαν την Παρασκευή 18 Μαΐου τα μουσεία όλης της χώρας, στο πλαίσιο του εορτασμού της Διεθνούς Ημέρας Μουσείων, που έχει καθιερωθεί από το 1977. Με την ευκαιρία αυτή το Διεθνές Συμβούλιο Μουσείων (ICOM), επισημαίνει "τον ιδιαίτερο ρόλο που καλούνται να διαδραματίσουν τα μουσεία στις σύγχρονες κοινωνίες ως προς τη γνώση και την προβολή του συνόλου της πολιτιστικής κληρονομιάς, που δεν περιλαμβάνει μόνο τα έργα τέχνης αλλά και το περιβάλλον, τις επιστήμες, την τεχνολογία, τις ιδέες και τις αξίες της ζωής".
Καθώς λοιπόν γιορτάζεται έτσι πανηγυρικά η Διεθνής Ημέρα των Μουσείων, παρατηρούμε το όλο πλαίσιο μέσα στο οποίο γίνεται αυτός ο εορτασμός, πλαίσιο κοινωνικό και πνευματικό, ιδιαίτερα στη χώρα μας. Και σε αντιδιαστολή με την εορταζόμενη Διεθνή Ημέρα, παρατηρούμε πώς εξελίσσεται τα τελευταία χρόνια ο τρόπος ζωής και ψυχαγωγίας με κύριο φόντο τη νύχτα, με τις δραστηριότητες, τις συνήθειες και τα κυκλώματά της...

Και αναρωτιόμαστε:

Μπορούν άραγε τα μουσεία να καταστούν πόλοι έλξης και ανάπτυξης ενός νέου τρόπου ζωής που θα παντρέψει τον πολιτισμό με την φιλική συναναστροφή, την ψυχαγωγία με την τέχνη;

Αναρωτιόμαστε δηλαδή, πόση ευελιξία μπορούν να δείξουν τα μουσεία και πόσο ελκυστικά θα μπορούσαν να φανούν ώστε να φτάσουμε κάποια στιγμή η παρέα να συναντιέται για καφέ (ή και για φαγητό) στο μουσείο, και να συνδυάζει εκεί την επικοινωνία, την επαφή με τα έργα του πολιτισμού και τη συζήτηση που αναπόφευκτα θα είναι και λίγο επηρεασμένη από το περιβάλλον...

Μια νέα πολιτική των μουσείων, με διεύρυνση των ωραρίων λειτουργίας τους και τις απογευματινές και βραδινές ώρες, με μια ανάπτυξη ευχάριστων, αντίστοιχης αισθητικής, χώρων υποδοχής και συνάντησης (καφέ, εστιατόρια...), μια πρόβλεψη πιο κατατοπιστικής ξενάγησης στους χώρους επίσκεψης των εκτιθέμενων έργων, σε συνδυασμό με μια ανάλογη προβολή όλων αυτών των ανοιγμάτων μέσω των ΜΜΕ θα μπορούσε να αγκαλιάσει πολύ περισσότερο κόσμο απ' ό, τι σήμερα και να προσφέρει δυνατότητες νέων τρόπων ψυχαγωγίας και συναναστροφής. (Κάποιες τέτοιες τάσεις ήδη έχουν αρχίσει να εμφανίζονται, γι' αυτό άλλωστε και δεν θεωρούμε μια τέτοια εξέλιξη καθόλου ουτοπική).

Και, βέβαια, όταν μιλάμε για μουσείο, μιλάμε ενδεικτικά, γιατί ανάλογη εξέλιξη μπορούν να έχουν και άλλοι χώροι πολιτισμού, όπως τα βιβλιοπωλεία για παράδειγμα.

Στην εποχή μας, η χυδαιότητα και η φτήνια διεκδικούν όλο και μεγαλύτερο μερίδιο από την αισθητική και τη σκέψη μας (και κατ' επέκταση και τη δράση μας), με το δέλεαρ της εύκολης ξεκούρασης από το άγχος και τις έγνοιες της καθημερινής ζωής. Η ξεκούραση αυτή όμως, αποδεικνύεται διαρκώς και πιο αναποτελεσματική, με συνέπεια οι άνθρωποι να αναζητούν πιο ριζικούς -και πιο αφύσικους- τρόπους ξεκούρασης -φυγής- από τα προβλήματα. Απέναντι σ' αυτήν την διαρκή έκπτωση των αξιών μας και των λειτουργιών μας (πόσο π.χ. το καθιερωμένο και σχεδόν καθημερινό "ξενύχτι" της νεολαίας δεν είναι υπεύθυνο για τη μείωση της ενέργειάς της και της σωματικής, ψυχικής και διανοητικής υγείας της...) η ζωή μας χρειάζεται κάποιες ανάσες και κάποιες ευκαιρίες ανάτασης. Χρειαζόμαστε μια προσεκτικότερη επιλογή των τόπων της συνάντησής μας και έναν ποιοτικό εμπλουτισμό των τρόπων της ψυχαγωγίας μας, έτσι ώστε ένα παράθυρο να ανοίξει πάλι για τη συνάντηση της καθημερινότητας του ανθρώπου με τον πολιτισμό, (ο οποίος, άγνωστο πώς, καταχωρήθηκε ως ξένο σώμα προς την ανθρώπινη ζωή, ενώ από αυτήν αντλεί ερεθίσματα και στον άνθρωπο απευθύνεται). Χρειάζεται ένα παράθυρο στην ψυχή και στο πνεύμα του σύγχρονου ανθρώπου και μπορεί να ανοίξει με το απαλό άγγιγμα κάποιων ανώτερων μορφών σκέψης και τέχνης που μας περιβάλλουν...

'Ενα απαλό αεράκι που μπορεί να αποκαταστήσει την αγάπη για τη ζωή και τη χαμένη διαύγεια της σκέψης, και να τον επαναφέρει σε τροχιά θυμίζοντάς του πιο συχνά ότι γι' αλλού ξεκίνησε κι αλλού η ζωή τον πάει...

Λάμπρος Κουλελής