Ευθύνη και πολιτική ζωή

Πέμπτη, 01 Φεβρουάριος 2007 12:51

του Κίμωνα Θεοδωρόπουλου

Η άσκηση της πολιτικής είναι ένα από τα βασικά δικαιώματα και καθήκοντα των πολιτών μιας ευνομούμενης πολιτείας. Η κοινωνία στηρίζεται στην πολιτική και στους πολιτικούς για την εύρυθμη λειτουργία των πολιτικών και κοινωνικών θεσμών της, για την επίλυση των πάσης φύσεως προβλημάτων, καθώς και για την εδραίωση ομαλών και αρμονικών σχέσεων με τα υπόλοιπα κράτη και λαούς της Γης.

Το δικαίωμα της πολιτικής μπορούν να το ασκήσουν είτε μεμονωμένα άτομα, είτε ομάδες ατόμων οργανωμένες σε κόμματα. Αυτοί εκλέγονται από το λαό, με τη ρητή εντολή να εργαστούν προς όφελος της ευημερίας των ατόμων και του κοινωνικού συνόλου. Σ' αυτούς ο λαός δίδει την εξουσία να δρουν υπέρ των συμφερόντων του και σ' αυτούς εναποθέτει τις ελπίδες του για μια καλύτερη ζωή και ένα καλύτερο αύριο.

'Ετσι, μέσα από αυτό το άτυπο συμβόλαιο, μεταξύ λαού και πολιτικών, εμφανίζεται στο προσκήνιο ο παράγων της ευθύνης.

Πολιτική και ευθύνη είναι δύο έννοιες πολύ στενά συνδεδεμένες μεταξύ τους. Οι πολιτικοί αναλαμβάνουν την ευθύνη της διακυβέρνησης, δρουν με βάση το δικαίωμα και τη δύναμη που τους δίνει αυτή η ευθύνη, και εξαιτίας αυτής κρίνονται στη συνέχεια για το έργο τους. Σε εποχές σημαντικών εξελίξεων και αλλαγών όπως η τωρινή, ο παράγων της ευθύνης είναι ιδιαίτερα αυξημένος, επειδή ο λαός έχει μεγαλύτερες ανάγκες και απαιτήσεις, και είναι έτοιμος να εμπιστευθεί οποιονδήποτε του υποσχεθεί την άμεση επίλυση των προβλημάτων που αντιμετωπίζει.

Από την άλλη μεριά οι πολιτικοί δύσκολα αποφεύγουν να υποκύψουν στη συνηθισμένη αδυναμία των ανθρώπων να μην αναλαμβάνουν την ευθύνη για τις λανθασμένες και αναποτελεσματικές ενέργειές τους και να μεταθέτουν την ευθύνη σε κάποιους άλλους. Αρκεί να ρίξουμε μια ματιά στα δελτία ειδήσεων και στην αρθογραφία του πολιτικού τύπου, για να διαπιστώσουμε αυτήν ακριβώς της ανθρώπινη αδυναμία.

Σε έντονες συζητήσεις και διαξιφισμούς, οι εκπρόσωποι του κυβερνώντος κόμματος επιρρίπτουν την ευθύνη για όλα τα προβλήματα στην προηγούμενη κυβέρνηση, που συνήθως είναι το κόμμα της τωρινής αξιωματικής αντιπολίτευσης. Τους κατηγορούν πως από δικές τους λανθασμένες ενέργειες τα προβλήματα διογκώθηκαν τόσο, που δεν μπορούν τώρα να επιλυθούν άμεσα. Οι εκπρόσωποι της αξιωματικής αντιπολίτευσης επιρρίπτουν την ευθύνη στην κυβέρνηση, και την κατηγορούν ότι αθετεί τις υποσχέσεις της και παραπλανά το λαό. Οι εκπρόσωποι των μικρών κομμάτων επιρρίπτουν την ευθύνη στα μεγάλα κόμματα και τα κατηγορούν για δικομματισμό. Και όλοι μαζί επιρρίπτουν ευθύνη στους εξωτερικούς παράγοντες και τις σκοτεινές δυνάμεις που δημιουργούν δυσμενείς συνθήκες οι οποίες αναχαιτίζουν κάθε προσπάθεια. Οι συζητήσεις μοιάζουν να μην έχουν τέλος και να μην οδηγούν πουθενά. Σε καμιά περίπτωση δεν φαίνεται να υπάρχει μια συνειδητοποίηση των ευθυνών που όλοι έχουν έναντι του λαού.

Η όλη κατάσταση δημιουργεί την εντύπωση πως σύμφωνα με τους πολιτικούς η λύση των μεγάλων κοινωνικών και οικονομικών προβλημάτων, όπως η υγεία, η εκπαίδευση, η εργασία, το ασφαλιστικό, η προστασία των πολιτών, το περιβάλλον, και άλλα, δεν βρίσκεται στην κατανόηση της ουσίας των προβλημάτων και των συνθηκών που τα δημιουργούν, αλλά στη συζήτηση για το τι έκανε ή δεν έκανε το ένα ή το άλλο κόμμα. Οι συζητήσεις και οι σχολιασμοί εξαντλούνται συνήθως μ' αυτές τις αντιπαραθέσεις, και για την ουσία φαίνεται πως δεν έχει απομείνει ούτε χρόνος ούτε διάθεση να ασχοληθεί κανένας.

'Ομως, ρόλος των πολιτικών δεν είναι να κατηγορούν ο ένας τον άλλο, αλλά να βρίσκουν λύσεις στα κρίσιμα προβλήματα από τα οποία εξαρτάται η ευημερία του τόπου και η ευτυχία των πολιτών. Ρόλος τους δεν είναι να επιρρίπτουν ευθύνες ο ένας στον άλλο, αλλά να αναλαμβάνουν αυτοί οι ίδιοι την ευθύνη για τα θέματα της αρμοδιότητάς τους. Ρόλος τους δεν είναι η υπεράσπιση της κομματικής γραμμής και η υποστήριξη του κομματικού συμφέροντος, αλλά η υπεράσπιση των δικαιωμάτων των πολιτών και η υποστήριξη των ενεργειών που θα συντελέσουν στη βελτίωση της ποιότητας ζωής όλων σε κάθε επίπεδο. Ρόλος τους δεν είναι να αναζητούν τρόπους για να αναρριχηθούν και να παραμείνουν στην εξουσία, αλλά τρόπους ώστε η άσκηση της εξουσίας να δημιουργεί στη χώρα και στα άτομα συνθήκες για περαιτέρω εξέλιξη. Ρόλος τους δεν είναι να απομονώνονται στο έργο τους, αλλά να αναζητούν βοήθεια από όλους όσους είναι ικανοί να συμβάλουν στην υλοποίησή του, ανεξάρτητα από το κόμμα στο οποίο ανήκει ο καθένας. Γιατί, όλοι συμμετέχουν στην ίδια πολιτική ζωή, είναι μέλη της μίας και μοναδικής Βουλής των Ελλήνων, που επιδιώκει το καλό όλων, και όχι των λίγων ή των «δικών μας» μόνον.

Γι' αυτό άλλωστε εκλέγονται από τους πολίτες, και αμείβονται από τους κόπους ενός λαού που αγωνίζεται με στερήσεις να προχωρήσει προς τα εμπρός. 'Οχι για να τσακώνονται μεταξύ τους με υπεροπτικό, ειρωνικό και περιφρονητικό ύφος, αλλά για να συνεργάζονται μεταξύ τους ώστε να βρίσκουν κοινές λύσεις στα κοινά προβλήματα. Στόχος της πολιτικής δεν είναι η διαίρεση, αλλά η ενότητα. Η ενότητα είναι η μόνη που μπορεί να δώσει δύναμη στις όποιες αποφάσεις, και να δημιουργήσει τις φανερές και όχι τόσο φανερές προϋποθέσεις για να βρεθούν λύσεις στα προβλήματα που τώρα φαίνονται άλυτα.

Η ευθύνη, όμως, δεν αφορά μόνον τους πολιτικούς. Αυτά που τόσο καθαρά παρατηρούμε και τόσο εύκολα κατακρίνουμε στα δρώμενα της πολιτικής ζωής, μπορούμε το ίδιο εύκολα να τα δούμε και την καθημερινή μας ζωή, στην οικογενειακή μας ζωή, στην επαγγελματική μας ζωή, στη ζωή των διαφόρων οργανώσεων ή εταιριών στις οποίες συμμετέχουμε, αλλά και στη ζωή των αναμνήσεών μας, των σκέψεών μας, των συναισθημάτων μας. Δεν είναι δύσκολο να βρούμε και εκεί τα πρόσωπα ή τους παράγοντες που κυβερνούν και αυτούς που βρίσκονται στην αντιπολίτευση. Αυτούς που υπόσχονται και αυτούς που αθετούν τις υποσχέσεις τους. Αυτούς που αναλαμβάνουν την ευθύνη των πράξεών τους και αυτούς που την μεταθέτουν σε άλλους, πάντα για τους ίδιους βαθύτερους λόγους: αίσθημα ανασφάλειας, μειονεξία, εγωισμό, αλαζονεία, φόβο, πανικό, μη αντοχή στον πόνο, κτλ.

Συνήθως, όμως, χάνουμε την εικόνα της ολότητας, καθώς για τον καθένα βαραίνει πάντα περισσότερο το δικό του κόμμα, η δική του ομάδα, η δική του ζωή, το δικό του άτομο, η πιο αγαπημένη του σκέψη, το πιο γλυκό του συναίσθημα, η πράξη που του δίνει τη μεγαλύτερη ικανοποίηση, και λησμονεί έτσι την ευθύνη που έχει έναντι όλων των άλλων κομμάτων, ομάδων, ζωών, ατόμων, σκέψεων, συναισθημάτων, πράξεων, που όλα μαζί αποτελούν ένα ενιαίο σύνολο και όλα μαζί και μόνον όλα μαζί εξελίσσονται προς τη μονάδα.

Η πολιτική ζωή είναι κάτι που μας αφορά όλους, απ' όποια θέση κι αν βρισκόμαστε. 'Ολοι μας συμμετέχουμε, είτε το αντιλαμβανόμαστε είτε όχι, στην πολιτική ζωή, όχι μόνον της χώρας στην οποία ζούμε, αλλά και της Ανθρωπότητας γενικότερα. Είναι γνωστή η φράση του Αριστοτέλη: "ο άνθρωπος είναι από την φύση πολιτικό ζώο" (Πολ. Α. 1253). Γι' αυτό, ας κατανοήσουμε πως αν οι πολιτικοί είναι έτσι, είναι επειδή εμείς είμαστε έτσι. Πως αν θέλουμε μια καλύτερη πολιτική ζωή, πρέπει να βελτιώσουμε την ποιότητα της δικής μας καθημερινής ζωής. Πως αν θέλουμε πιο υπεύθυνους και έντιμους πολιτικούς, πρέπει να γίνουμε εμείς πιο υπεύθυνοι και έντιμοι άνθρωποι. Πως αν θέλουμε οι πολιτικοί να βρίσκουν λύσεις στα κοινά προβλήματα, πρέπει εμείς να βρίσκουμε λύσεις στα ατομικά μας προβλήματα. Πως αν θέλουμε οι πολιτικοί να λαμβάνουν σκληρές αποφάσεις για αλλαγές υπέρ του συνόλου, πρέπει και εμείς να παίρνουμε σκληρές αποφάσεις για να αλλάξουμε τη ζωή μας εκεί που φαίνεται πως έχει κολλήσει. Οι πολιτικοί είναι εκφραστές των αρχών και των αρετών που βιώνει στην καθημερινή του ζωή ένας λαός. Επομένως, ανάλογα με τις αρχές και τις αρετές αυτές, είναι και η συμπεριφορά των πολιτικών. Γιατί να περιμένουμε κάτι διαφορετικό;

Αν το θέμα της ευθύνης στην πολιτική ζωή μάς αγγίζει, αν έχουμε κουραστεί να ακούμε όλους να επιρρίπτουν ευθύνη σ' όλους τους άλλους, αν κατανοούμε ότι η ευθύνη είναι μια αυστηρά προσωπική υπόθεση του καθενός έναντι του εντολοδότη του, αν συνειδητοποιούμε ότι η ευθύνη είναι ένα ρεύμα που μπορεί να οδηγήσει τον άνθρωπο κατευθείαν στο κέντρο της ύπαρξής του ή να τον διασκορπίσει στο χάος, ας σταματήσουμε να αποποιούμαστε την ευθύνη που μας ανήκει, ας σταματήσουμε τη διαρροή ενέργειας, και ας ενδυναμώσουμε με τον τρόπο αυτό τα ενωτικά ρεύματα που δημιουργούν τα ολοκληρωμένα άτομα και τις ολοκληρωμένες κοινωνίες.

Ημερομηνία καταχώρησης: 1.2.2007