Σακχαρώδης διαβήτης και σύγχρονος τρόπος ζωής |
![]() |
![]() |
![]() |
Υγεία - Θεραπευτική - Αρθρα Υγείας - Θεραπευτικής |
Πέμπτη, 22 Μάρτιος 2007 03:15 |
του Μάκη Αρβανίτη (ιατρός) Το μέγεθος του προβλήματος 'Ολοι μας έχουμε κάποιο γνωστό που πάσχει από σακχαρώδη διαβήτη. Στην Αμερική 17 εκατομμύρια άνθρωποι που είναι 6,2% του πληθυσμού έχουν διαβήτη ενώ σε 5,9 εκατομμύρια ανθρώπους δεν έχει ακόμη διαγνωσθεί. Κάθε χρόνο περίπου 1 εκατομμύριο άνθρωποι άνω των 20 ετών διαγιγνώσκονται με διαβήτη. Περίπου 1 σε κάθε 400 με 500 παιδιά και ενήλικες έχουν διαβήτη τύπου 1. Τα καρδιακά νοσήματα είναι 2 με 4 φορές συχνότερα σε ανθρώπους με διαβήτη, το ίδιο και τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια. Το 43% των νέων περιστατικών νεφρικής ανεπάρκειας τελικού σταδίου οφείλονται στον διαβήτη. Περισσότερο από 60% των μη τραυματικών ακρωτηριασμών στις ΗΠΑ συμβαίνουν μεταξύ των διαβητικών ατόμων. Το κόστος στην ίδια χώρα για άμεσα και έμμεσα έξοδα σε ασθενείς με διαβήτη για το 1997 εκτιμήθηκε στο ποσόν των 98 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Τι είναι ο διαβήτης Ο πιο απλός ορισμός είναι: μια μεταβολική ασθένεια που σε οποιαδήποτε μορφή της ή παραλλαγή της παρουσιάζει υψηλό σάκχαρο στο αίμα. Είναι μια διαταραχή στην διαδικασία μετατροπής της τροφής που παίρνουμε σε ενέργεια από τον οργανισμό μας. Η αιτία εντοπίζεται α) στην μειωμένη παραγωγή ινσουλίνης από το πάγκρεας, β) ή/και στην μη αξιοποίησή της. 'Οταν τρώμε, μέρος της προσλαμβανόμενης τροφής εισέρχεται υπό μορφή σακχάρων (γλυκόζης) στην κυκλοφορία του αίματος. Είναι η πιο εύχρηστη μορφή ενέργειας που με την αιματική ροή θα μεταφερθεί και στα πιο απομακρυσμένα κύτταρα προκειμένου να εισέλθει στο εσωτερικό τους και να αποτελέσει το καύσιμο υλικό τους. Το κλειδί όμως για την είσοδό της στο κύτταρο είναι η ινσουλίνη, μια ορμόνη που παράγεται στο πάγκρεας από εξειδικευμένα κύτταρα. Η γλυκόζη που κυκλοφορεί στο αίμα πλεονάζει και είναι άχρηστη επειδή δεν μπορούν να την προσλάβουν τα κύτταρα και επί πλέον επιβλαβής για τα τοιχώματα των αρτηριών, συμβάλλοντας μαζί με τα λιπίδια (χοληστερόλη) και το κάπνισμα στην στένωσή τους. Οι τύποι του διαβήτη Υπάρχουν δύο κύριοι τύποι διαβήτη που διαφοροποιούνται κυρίως από τον τρόπο και την ηλικία έναρξης. Ο τύπος 1, με οξεία, θορυβώδη έναρξη, σε μικρότερη ηλικία κυρίως, με σχεδόν παντελή έλλειψη έκκρισης ινσουλίνης. Ο τύπος 2 με ύπουλη έναρξη και λιγότερα συμπτώματα, μεγαλύτερη ηλικία, με έκκριση ινσουλίνης από μεγαλύτερη του φυσιολογικού έως πολύ ελαττωμένη. Η υπέρμετρη αύξηση του σακχάρου στο αίμα οδηγεί στην διάβαση και απώλειά του στα ούρα. Το 90% περίπου αυτών που πάσχουν από Διαβήτη έχουν τον τύπο 2 ή των ενηλίκων ενώ το μικρότερο ποσοστό ανήκει στον τύπο 1 ή τον νεανικό. Ο διαβήτης της κυήσεως, εμφανίζεται για πρώτη φορά στην διάρκεια της εγκυμοσύνης, συνήθως στο δεύτερο ήμισυ, με ετερογένεια όσον αφορά στην αιτιολογία του και αντιμετωπίζεται με τακτική ιατρική παρακολούθηση, ειδική διατητική αντιμετώπιση και τέλος, όταν παραστεί ανάγκη, με χορήγηση ινσουλίνης. Η αιτιολογία του διαβήτη ΤΥΠΟΣ 1 Συνδυάζει συγκεκριμένο γενετικό υπόστρωμα που όμως πρέπει να συνδυασθεί με κάποιον άγνωστο παράγοντα που θα πυροδοτήσει την καταστροφή των παγκρεατικών κυττάρων που εκκρίνουν την ινσουλίνη. Ο τύπος 1 εμφανίζει, όσον αφορά στην συχνότητα (επιπολασμός), γεωγραφικές διαφορές. Γεγονός είναι ότι η Φιλανδία εμφανίζει την υψηλότερη συχνότητα 2,2%, οι ΗΠΑ 1,3%, η Ελβετία 0,6%, το Ισραήλ 0,2%, ενώ η Ιαπωνία την εκπληκτικά χαμηλή συχνότητα 0,07%.Να σημειωθεί ότι εθνικότητες με χαμηλό επιπολασμό μετά από μετακίνησή τους σε βιομηχανοποιημένες χώρες παρουσίασαν νοσηρότητα παραπλήσια με την χώρα υποδοχής. Οι ιοί έχουν από καιρό θεωρηθεί ότι αποτελούν μείζονα περιβαλλοντικό παράγοντα στην αιτιολογία του τύπου 1 (ινσουλινοεξαρτώμενου) σακχαρώδη διαβήτη και πρόσφατη επιστημονική εργασία έχει επιβεβαιώσει και επεκτείνει αυτόν τον ρόλο. Εκτός από τους εντεροΐούς, υπάρχουν αρκετοί ακόμα ιοί, οι οποίοι έχουν κατά διαστήματα θεωρηθεί πιθανοί αιτιολογικοί παράγοντες για ανθρώπινο διαβήτη. Πιθανόν, με κάποιους άγνωστους μηχανισμούς να καταστρέφουν τα κύτταρα του παγκρέατος που παράγουν ινσουλίνη. ΤΥΠΟΣ 2 'Εχει ορισμένα χαρακτηριστικά , όπως α) μειωμένη δραστικότητα της ινσουλίνης στους ιστούς -ινσουλινοαντίσταση, β) αυξημένη παραγωγή γλυκόζης από το ήπαρ, γ)μειονεκτική έκκριση ινσουλίνης. Η κατανόηση της αλληλοδιαδοχής των τριών αυτών χαρακτηριστικών θα αποσαφήνιζε πιθανόν και την αιτιολογία του. Γεγονός είναι, όμως, ότι στην αιτιολογία του εμπλέκονται: α) η κληρονομικότητα, β) η διατροφή -τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά, υπερκατανάλωση υδατανθράκων σε βάρος άλλων θρεπτικών στοιχείων, γ) η παχυσαρκία, δ) η έλλειψη μυικής άσκησης, ε) το στρες. Ο τύπος 2 κυμαίνεται σε συχνότητα από 0% στη Νέα Γουινέα (Παπούα) μέχρι 25% στους Ινδιάνους Πίμα της Αμερικής και τους κατοίκους του νησιού Nauru στον Ειρηνικό Ωκεανό. Στις χώρες της Ευρώπης δεν υπάρχουν σημαντικές διαφορές και η συχνότητα κυμαίνεται από2 - 5% με εξαίρεση την Φινλανδία και την Μάλτα που φθάνει το 5 - 10%. Η επίδραση αυτών των παραγόντων έχει αποδειχθεί επιδημιολογικά σε πολλές περιπτώσεις. Συγκεκριμένα η συχνότητα του σακχαρώδη διαβήτη αυξήθηκε σταθερά και προοδευτικά στους Υεμενίτες που εγκατέλειψαν την νομαδική διαβίωση και εγκαταστάθηκαν σε χωριά του Ισραήλ με αποτέλεσμα την δραματική αλλαγή των συνθηκών διατροφής και μυϊκής ασκήσεως και σημαντική αύξηση της παχυσαρκίας. Στους ίδιους παράγοντες αποδίδεται και η διαφορά στην συχνότητα μεταξύ αγροτικών και αστικών περιοχών. Στην Ελλάδα από μελέτες διαβητολογικών κέντρων μεγάλων Νοσοκομείων (Ιπποκράτειο Αθηνών, Λαΐκό) βρέθηκε ότι η συχνότητα στον Αγροτικό πληθυσμό είναι 1,27%, ενώ στον Αστικό πληθυσμό ήταν 2,83%. Στον Αγροτικό πληθυσμό δεν βρέθηκε διαφορά μεταξύ των δύο φύλων ενώ η διαφορά στον Αστικό πληθυσμό δεν ήταν στατιστικά σημαντική. Στον Αγροτικό πληθυσμό σε κάθε δύο άτομα από σακχαρώδη διαβήτη αντιστοιχούσε ένα άτομο που έπασχε χωρίς να το γνωρίζει. Ο τύπος 2 πιο συχνά εκδηλώνεται σε ενήλικες 40 ετών και άνω, ενώ είναι πολυ συχνός άνω των 55 ετών.Το 80% αυτής της κατηγορίας είναι υπέρβαροι. Δυστυχώς, όλο περισσότερα παιδιά και νέοι ενήλικες καθίστανται υπέρβαροι, έτσι που ο Διαβήτης τύπου 2 να γίνεται όλο και πιό συχνός στους νέους ανθρώπους. Συμπτώματα Τα συμπτώματα στον τύπο 2 εκδηλώνονται προοδευτικά. Δεν είναι τόσο ταχέως εξελισσόμενα όσο στον τύπο 1 (ο οποίος απαραιτήτως χρειάζεται αντιμετώπιση με ινσουλίνη: ινσουλινοεξαρτώμενος). Μερικοί μάλιστα δεν έχουν καθόλου συμπτώματα. Στα κλασικά συμπτώματα της πολυουρίας, πολυδιψίας, πολυφαγίας, απώλειας βάρους, μπορεί να υπάρχει εξασθένιση, ναυτία, διαταραχές οράσεως, συχνές λοιμώξεις, καθυστερημένη επούλωση τραυμάτων και ελκών. Ενώ, όμως, τα κλινικά συμπτώματα είναι δυνατόν να υποχωρήσουν και στους δύο τύπους σακχαρώδη διαβήτη με κατάλληλη θεραπευτική αντιμετώπιση (συμπτωματική θεραπεία), οι χρόνιες επιπλοκές είναι εκείνες που ευθύνονται για τη νοσηρότητα και τη θνησιμότητα, πού επιβαρύνει το άτομο, το κοινωνικό σύνολο, τις υπηρεσίες υγείας και τέλος την οικονομία μιας χώρας ή και μιας οικογένειας. Οι επιπλοκές Οι κύριες επιπλοκές που αφορούν και στους δύο τύπους σακχαρώδη διαβήτη είναι η Αμφιβληστροειδοπάθεια (μάτια), η Νεφροπάθεια, η Νευροπάθεια και η Μακροαγγειοπάθεια: Στεφανιαία Νόσος, Αγγειακά Εγκεφαλικά Επεισόδια και Περιφερική Αρτηριοπάθεια. Σαν αποτέλεσμα έχουμε, η κύρια πηγή, προώθησης ασθενών στα οφθαλμολογικά, καρδιολογικά, νεφρολογικά ιατρεία και τεχνητό νεφρό, καθώς και στις χειρουργικές αίθουσες ακρωτηριασμών κάτω άκρων, να είναι τα διαβητολογικά ιατρεία, χωρίς να στερούνται και οι άλλες υποειδικότητες της κλινικής ή εργαστηριακής ιατρικής τους διαβητικούς ασθενείς. Η πρόληψη και η θεραπεία Με τα γνωστά επιστημονικά δεδομένα πρόληψη μπορεί να γίνει στον διαβήτη τύπου 2 και έγκειται στον ορθό τρόπο διαβίωσης, τον εντελώς δηλαδή αντίθετο από τον συνήθη του δυτικού μέσου πολίτη. Η διατροφή, λοιπόν, ποιοτικά και ποσοτικά σε συνάρτηση με την σωματική δραστηριότητα καθορίζουν τον μεταβολισμό του ατόμου και αυτός με την σειρά του το σωματικό βάρος. Ποσοτικά θα πρέπει οι προσλαμβανόμενες θερμίδες να μην υπερβαίνουν την κατανάλωση θερμίδων. Η διατροφή δεν πρέπει να διαφέρει από την υγιεινή διατροφή του κάθε υγιούς ανθρώπου λαμβανομένου υπ’ όψιν του φυσιολογικού βάρους για το ύψος και την ηλικία του. Αν υπάρχει παχυσαρκία θα πρέπει να μειωθεί. Η μυϊκή άσκηση θα αναπτύξει τους μύες και θα αυξήσει τον μεταβολισμό. Οι σωστές αναλογίες των συστατικών της τροφής θα προλάβουν ελλείψεις και περαιτέρω μεταβολικές διαταραχές. 'Οταν πρωτοδιαγιγνώσκεται ο τύπος 2 το πάγκρεας παράγει ακόμη αρκετή ινσουλίνη αλλά για άγνωστους λόγους δεν μπορεί να την χρησιμοποιήσει επαρκώς (ινσουλινοαντίσταση). Σ' αυτό το στάδιο η παρέμβαση με δίαιτα, μυϊκή άσκηση και απώλεια σωματικού λίπους μπορεί να αποδώσει θεαματικά αποτελέσματα και να παρουσιάσει ύφεση η νόσος, ή αντίθετα αν συνεχισθεί ο λανθασμένος τρόπος ζωής να καταλήξει στην εξάντληση τής ικανότητας του παγκρέατος να παράγει ινσουλίνη και στην ανάγκη εξωγενούς χορήγησής της. Οι ειδικοί επιστήμονες ερευνούν το ερώτημα αν επαρκούν ποιοτικά οι σημερινές τροφές και κατά πόσον θα ήταν απαραίτητα συμπληρώματα διατροφής υπό μορφήν βιταμινών, αντιοξειδωτικών ουσιών, εδικών βοτάνων κλπ. Η φαρμακευτική αγωγή είναι το τελευταίο όπλο που, όμως, άνευ διατροφικής αγωγής τα αποτελέσματά της είναι από προσωρινά έως ανύπαρκτα. Συμπερασματικά η πρόληψη, όπως και η θεραπεία, έχουν να κάνουν με την συνολική αναθεώρηση του τρόπου ζωής, με την εφαρμογή του μέτρου σ' όλες τις εκδηλώσεις. Μια τέτοια συνειδητοποίηση και συμπεριφορά μπορεί να ακυρώσει ή να καθυστερήσει την εμφάνιση της νόσου ή, όταν αυτή εκδηλωθεί, η πρόγνωση της εξέλιξής της να είναι καλύτερη και οι επιπλοκές της ηπιότερες. Ημερομηνία καταχώρησης: 22.3.2007 |