Μελέτη στην ουσία της διδασκαλίας του Ιπποκράτη PDF Εκτύπωση E-mail
Υγεία - Θεραπευτική - Αρθρα Υγείας - Θεραπευτικής
Δευτέρα, 21 Μάιος 2007 03:19
Οι τέσσερις χυμοί και οι τέσσερις ιδιοσυγκρασίες 
του Γιώργου Τσαντάκη
(ιατρός, ομοιοπαθητικός)

Αυτή η παρουσίαση θα μπορούσε να ξεκινήσει με ένα ερώτημα: «τι χρώμα είναι ο κόσμος σας;» Πολλοί θα απορούσαν "μα μπορεί να βλέπουμε τον κόσμο με διαφορετικά χρώματα; εφόσον ο κόσμος σίγουρα είναι αυτό το χρώμα...". Αυτή η ερώτηση είναι πολύ συγγενής με εκείνη που θα μπορούσαμε να κάνουμε σε έναν άνθρωπο θέλοντας να μάθουμε αν ζεσταίνεται ή κρυώνει. Πολλοί θα απαντούσαν θετικά η αρνητικά στο ένα ή το άλλο σκέλος της ερώτησης μας, και αυτές οι απαντήσεις, εν προκειμένω, δεν θα είχαν ενδιαφέρον.

Περισσότερο θα εστιαζόμουν στην απάντηση εκείνου που θα έλεγε "μα υπάρχουν άνθρωποι που ζεσταίνονται;" ή "υπάρχουν άνθρωποι που κρυώνουν;". Μια παρόμοια ερώτηση είναι το κατά πόσον αρέσουν σε κάποιον τα γλυκά. Η θετική ή η αρνητική απάντηση δεν θα είχε ενδιαφέρον μπροστά σε εκείνον που θα έλεγε "μα υπάρχουν άνθρωποι που δεν τους αρέσουν τα γλυκά;" ή "δεν μπορώ να καταλάβω τους ανθρώπους που κάνουν σαν τρελοί για τα γλυκά". Γιατί σε κάθε περίπτωση η τρίτη απάντηση δεν δείχνει την απλή αποδοχή μιας εκδοχής για τα πράγματα, αλλά και την ταυτόχρονη απορία για την ύπαρξη της οποιασδήποτε άλλης εκδοχής.

Οι θέσεις αυτές δίνουν ύπαρξη στην πιθανότητα κάθε άνθρωπος να βλέπει τον κόσμο με ένα ιδιαίτερο χρώμα. Η διαφορετικότητα αυτή δεν οφείλεται κατ' ανάγκη σε μια ιδιοτροπία του κόσμου αλλά στην ιδιαιτερότητα βάσει της οποίας κάθε άνθρωπος αντιλαμβάνεται τον κόσμο.

Επανέρχομαι λοιπόν και πάλι στο "τι χρώμα είναι ο κόσμος σας;", ή -ακόμη βαθύτερα- "είναι χρωματιστός ο κόσμος σας;"

Το περιεχόμενο των απαντήσεων εκφράζει την αντίληψη και την κατανόηση του κάθε ανθρώπου για τον κόσμο που τον περιβάλλει και για τις συνθήκες που αντιλαμβάνεται να υπάρχουν εντός αυτού του κόσμου. Με την τρέχουσα επιστημονική αντίληψη πολλά θα μπορούσαν να λεχθούν σχολιάζοντας το θέμα, αλλά στην βάση του βρίσκεται αναγνωρίσιμη μια διαφορετικότητα που χαρακτηρίζει την έκφραση και την αντίληψη των ανθρώπων. Η αναγνωρισμένη αυτή διαφορετικότητα είναι μια υπόθεση αρκετά παλιά που κρύβει μέσα της την διάγνωση και την θεραπεία πολλών παθολογικών καταστάσεων.

Η κατανόηση των εκδηλώσεων και των μεταμορφώσεων στον φυσικό κόσμο απασχόλησε τον άνθρωπο από πολύ νωρίς. Συμμετέχοντας στην διαδικασία αυτή και από την πλευρά τους, οι Έλληνες φιλόσοφοι αναζήτησαν και ανακάλυψαν τους νόμους της φύσης που προκαλούσαν τα φαινόμενα αυτά. Το αποτέλεσμα της αναζήτησης αρχίζει να μορφοποιείται στον Εμπεδοκλή τον 5ο αιώνα π.Χ. Ο Εμπεδοκλής ήταν ο φιλόσοφος που διατύπωσε τη θεωρία ότι η φύση συνίσταται από τέσσερα στοιχεία, δηλαδή Γη, Νερό, Αέρα και Φωτιά. Κάθε ξεχωριστό πράγμα ή οντότητα στη φύση συντίθεται από έναν συνδυασμό των τεσσάρων αυτών στοιχείων. Τα στοιχεία Γη, Νερό, Αέρας και Φωτιά δεν είναι αυτά τα γνωστά πράγματα του κόσμου, αλλά τα δομικά συστατικά στη σύνθεση του ο,τιδήποτε μέσα στη φύση. Τα τέσσερα στοιχεία χωρίζονται σε δύο ζεύγη αντιθέτων, με τη Φωτιά να αντιτίθεται στο Νερό και ο Αέρας στη Γη, και ο σχηματισμός οποιουδήποτε πράγματος στηρίζεται στον συνδυασμό των τεσσάρων στοιχείων στη βάση μιας δυναμικής ισορροπίας, που περιλαμβάνει την σωστή αναλογία του κάθε στοιχείου. Οποιαδήποτε μεταβολή στην αναλογία των τεσσάρων στοιχείων μπορεί να προκαλέσει την εμφάνιση παθολογικών καταστάσεων στον οργανισμό.

Η ιδέα του Εμπεδοκλή αφομοιώθηκε από τους Έλληνες φυσικούς και φιλόσοφους και την φυσική φιλοσοφία. Ο Πλάτων και ο Αριστοτέλης την ενσωμάτωσαν στις θεωρίες τους που αφορούν το φυσικό σύμπαν. Τα τέσσερα στοιχεία περιγράφονται ως εξής ως προς τις ιδιότητές τους:

Γη: Αυτή που δίνει υπόσταση σε όλα τα πράγματα, είτε στερεά, υγρά, αερώδη, αιθέρια η πνευματικά. (Στερεότητα ή Σταθερότητα)

Νερό: Αυτή η κατάσταση που κινεί και καθιστά τα πράγματα υγρά σε κάθε πεδίο τς ύπαρξης, (Κίνηση)

Αέρας: Αυτό που διευκολύνει τα πράγματα να προσλαμβάνουν μια αερώδη μορφή. (Επέκταση) Φωτιά: Αυτή που τα προικίζει με δύναμη. (Ενέργεια).

Τέλος, εκτός αυτών, στην αρχαία Ελλάδα αναφέρονταν σε ένα ακόμη στοιχείο, τον Αιθέρα, το πέμπτο στοιχείο, στο οποίο οι ιδιότητες όλων των άλλων καταστάσεων έχουν τις βάσεις τους και από το οποίο προέρχονται. Το στοιχείο αυτό επρόκειτο να γίνει αντικείμενο για επιστημονική έρευνα στους επερχόμενους αιώνες χωρίς μέχρι τώρα να έχει αποδειχθεί η ύπαρξή του, εκτός από κάποιες έμμεσες αναφορές που έχουν γίνει από τον Αϊνστάιν. Καθώς περνάμε από την φιλοσοφία και την φυσική, πιο κοντά στον άνθρωπο, τα τέσσερα στοιχεία παρουσιάζονται και στην ιατρική.

Η παρατήρηση και η εργασία του Ιπποκράτη τον οδήγησαν να αντιστοιχίσει τα τέσσερα φυσικά στοιχεία, σε 4 χυμούς που θεώρησε ότι υπάρχουν στο ανθρώπινο σώμα. Έτσι αντιστοίχισε στην Γη την μέλαινα χολή με τις ποιότητες του ψυχρού και ξηρού, στο Νερό το φλέγμα με τις ποιότητες του ψυχρού και υγρού, στον Αέρα το αίμα με τις ποιότητες του θερμού και υγρού και στη Φωτιά την κίτρινη χολή με τις ποιότητες του θερμού και ξηρού. Σύμφωνα με αυτά, μια περίσσεια αίματος σχετίζεται με το στοιχείο του Αέρα και έχει τις ποιότητες του θερμού και υγρού. Οι περίσσειες των χυμών αυτών με τις αντίστοιχες ποιότητές τους προκαλούσαν τις διάφορες ασθένειες που εμφανίζονταν στο ανθρώπινο οργανισμό. Η σύσταση του φλεγματικού χυμού, για παράδειγμα, δεν ήταν απλά το φλέγμα, η λέμφος ή το σύνολο των ορωδών υγρών ούτε ήταν και τα τρία μαζί, αλλά οι χυμοί θεωρούνταν σαν "ουσίες" μη υλικής φύσης μέσα στην φυσική σύσταση του σώματος και συνεπώς αντιπροσωπεύουν κάτι περισσότερο από τα πραγματικά υγρά του σώματος με τα οποία συνδέονται.

Οι τέσσερις χυμοί, επομένως, θεωρούνταν σαν συστατικά του μικρόκοσμου που είναι το ανθρώπινο σώμα, σε ανάκλαση των τεσσάρων στοιχείων που συνιστούν τον μεγαλύτερο κόσμο τον μακρόκοσμο.

Οι τέσσερις χυμοί του σώματος όπως και τα τέσσερα στοιχεία που το συγκροτούν δεν αποτελούν κατ' ανάγκη τα αντίστοιχα φυσικά πράγματα αλλά αναφέρονται σε καταστάσεις πριν από την υλική, αλλά σε άμεση αναφορά με την φυσική.

Σαν συνέχεια της ύπαρξης των τεσσάρων χυμών προκύπτουν και οι τέσσερις κράσεις ή χαρακτήρες ή ιδιοσυγκρασίες, που προέρχονται από την περίσσεια ή την επικράτηση ενός χυμού στον ανθρώπινο οργανισμό. Στον χαρακτήρα περιέχεται ο ιδιαίτερος τρόπος με τον οποίο ο άνθρωπος αντιλαμβάνεται τον κόσμο, αλλά και με τον οποίο ταυτόχρονα εκφράζεται στον κόσμο. Πολύ μεταγενέστερα από τον Ιπποκράτη, τον 19ο αιώνα, ασχολήθηκε με το θέμα της κράσεως αλλά και της ιδιοσυγκρασίας ο Γερμανός γιατρός Σάμουελ Χάνεμαν, ο ιδρυτής της Ομοιοπαθητικής ιατρικής. Στο Όργανον της θεραπευτικής Τέχνης που αποτελεί την θεωρητική θεμελίωση της Ομοιοπαθητικής Ιατρικής αναφέρεται στην παράγραφο 117: "Με ό,τι αποκαλούμε ιδιοσυγκρασία ... εννοούμε αυτή την ιδιαίτερη φυσική προδιάθεση, σε υγιή κατά τα άλλα άτομα, να αρρωσταίνουν περισσότερο ή λιγότερο από κάποια συγκεκριμένα πράγματα, τα οποία σε κάποιους άλλους ανθρώπους δεν προκαλούν καθόλου καμία εντύπωση ή αλλαγή.

Αυτή η έλλειψη επίδρασης σε μερικούς ανθρώπους είναι μόνο φαινομενική. Στις ιδιοσυγκρασίες, όπως και σε όλες τις άλλες παθολογικές αλλαγές στην ανθρώπινη υγεία, δυο πράγματα απαιτούνται: η ενδογενής ισχύς της επιδρώσας υπόστασης και η ικανότητα της πνευματικής δύναμης (ζωτική αρχή) που εμψυχώνει τον οργανισμό να αντιδρά σε αυτήν. Έτσι οι ασυνήθιστες αρρώστιες που αποκαλούνται ιδιοσυγκρασιακές δεν πρέπει να αποδοθούν μόνο στις ιδιαίτερες φυσικές κράσεις αλλά επίσης και στα πράγματα που τις προκαλούν."

Αναγνωρίζεται η ικανότητα κάποιας "υπόστασης" να προκαλέσει αποτελέσματα σε έναν οργανισμό αλλά και η ιδιαίτερη προδιάθεση του οργανισμού να προσβληθεί από την συγκεκριμένη υπόσταση. Η προδιάθεση είναι αυτή που σφραγίζει την ιδιοσυγκρασία. Η παρουσία της προδιάθεσης είναι η ουσιαστική προϋπόθεση για την ικανότητα της ποικιλομορφίας των συμπτωμάτων που παρουσιάζει κάθε οργανισμός και του προσδίδει την μοναδικότητα έναντι όλων των άλλων οργανισμών.

Στην εποχή μας με τις απόψεις της σύγχρονης κβαντοφυσικής θα μπορούσαμε να πούμε, με βάση τα προαναφερθέντα, ότι σε καθετί περιέχονται τέσσερα στοιχεία ή ποιότητες, γιατί καθετί αποτελείται από δονήσεις του ενός στοιχείου που λέγεται πρωταρχική ύλη και στην οποία αυτές οι ποιότητες είναι λανθάνουσες (δυνητικά περιεχόμενες). Καθετί είναι μια εκδήλωση της υπόστασης. Αυτό που είναι το στοιχειώδες είναι η υπόσταση και όχι η μορφή, διότι η υπόσταση μορφοποιείται.

Συνεπώς, για παράδειγμα, αυτό που είναι στοιχειώδες σε ένα διαμάντι είναι ο άνθρακας. Ο άνθρακας είναι μια υπόσταση συμπαντικά κατανεμημένη στη φύση σε στερεή, υδάτινη, αερώδη, πύρινη μορφή, και όλες αυτές οι μορφές του άνθρακα είναι κάποιες καταστάσεις του ενός στοιχείου 'Άνθρακογόνου" όπως το έλεγαν παλιότερες αναφορές, που είναι στη ρίζα της ύπαρξής τους.

Οι λέξεις είναι εντελώς ανεπαρκείς για να δώσουν μια ιδέα με την οποία να σχηματιστεί μια σύλληψη των πραγμάτων που είναι πέρα από την διανοητική μας κατανόηση. Έτσι ασχολούμαστε με ζωντανές δυνάμεις, με καταστάσεις της συμπαντικής ή συνειδητότητας. Οι καταστάσεις της συμπαντικής ζωής εκδηλώνονται όχι μόνο ως οι αιτίες των πέντε τρόπων της σύλληψης στο φυσικό πεδίο, που αντιστοιχούν στις πέντε αισθήσεις, αλλά επίσης και στα ανώτερα πεδία, διευκολύνοντας τον άνθρωπο, για παράδειγμα, όχι μόνο να αισθάνεται το άγγιγμα ενός αντικειμένου στο φυσικό πεδίο, αλλά να αισθάνεται με την ψυχική αίσθηση την παρουσία ενός αντικειμένου στο συναισθηματικό πεδίο, και στην καρδιά του το άγγιγμα μιας πνευματικής ισχύος. Μπορεί έτσι να βλέπει όχι μόνο το φυσικό φως με τα μάτια του σώματος, αλλά πράγματα στο ψυχικό φως με τα ψυχικά όργανα της οράσεως, να βλέπει τις διανοητικές αλήθειες και ιδέες με το μάτι της διάνοιάς του στο φως της διάνοιάς του, και πνευματικά πράγματα με το μάτι του πνεύματος.

Πράγματι, καθετί που υπάρχει θεωρείται ότι είναι μια εκδήλωση των Τattwas, ή "δονήσεων του αιθέρα", στατικό στην κατάσταση του σαν "ύλη", εξελικτικό στην πλευρά της "δύναμης", αυτό που στη σύγχρονη φυσική μορφοποιείται στη θεωρία των υπερχορδών, η ύλη είναι λανθάνουσα ενέργεια, η δύναμη είναι ενεργός υπόσταση, ωστόσο στην ουσία τους όλα είναι ζωή, συνειδητότητα, διάνοια, αδρανής ή ενεργητική σύμφωνα με τις συνθήκες που υπάρχουν στο πεδίο που εκδηλώνεται. Κάθε υπόσταση είναι διάνοια, και οι μορφές που βλέπουμε είναι μόνο τα σύμβολα των σκέψεων που αντιπροσωπεύουν, μέσα σ' έναν κόσμο εικονικών πραγματικοτήτων. Έτσι, μπορεί κάποιος να προσπαθήσει να συλλάβει την ύπαρξη των τεσσάρων στοιχείων πέρα από τις υλικές μορφές και αντιστοιχίες τους.

Αν θέλαμε εν ολίγοις να περιγράψουμε τις τέσσερις ιδιοσυγκρασίες η χαρακτήρες θα λέγαμε τα εξής:

Ο αιματικός είναι αισιόδοξος, ενθουσιώδης, ευερέθιστος, ευσυγκίνητος, γενναιόδωρος, ερωτικός, χαρούμενος. Ταχύς αλλά επιπόλαιος στη δράση του. Επιφανειακά ευερέθιστος. Σε γενικές γραμμές εξωστρεφής.

Ο φλεγματικός είναι αδρανής, απαθής, μη εκδηλωτικός, νωθρός, ωχρός, δειλός. Αργός και επιφανειακός στα αισθήματά του. Θα μπορούσε να χαρακτηριστεί σαν εσωστρεφής.

Ο μελαγχολικός είναι καταθλιπτικός, φοβικός, καχύποπτος, οκνηρός, συναισθηματικός, λαίμαργος. Αργός και βαθύς στα αισθήματα και τις δράσεις του. Στο σύνολό του, θα μπορούσαμε να τον χαρακτηρίσουμε σαν εσωστρεφή.

Ο χολερικός είναι άνθρωπος με θυμό, ευέξαπτος, πικρόχολος, εκδικητικός, βίαιος. Στις δράσεις του είναι ταχύς αλλά ισχυρός και με διάρκεια, στην κοινωνική συμπεριφορά του είναι εξωστρεφής.

Ο χολερικός και αιματικός τύπος έχουν έντονη τάση για δράση ενώ ο μελαγχολικός και ο φλεγματικός, αντίθετα, έχουν ροπή σε αργή δραστηριότητα. Ο χολερικός και ο μελαγχολικός είναι φλογερές φύσεις, κινητοποιούν τα βάθη του ανθρώπου και δρουν σαν σεισμός. Ενώ ο αιματικός και ο φλεγματικός είναι πιο χαλαροί, δεν οδηγούν σε μεγάλες και διαρκείς εξάρσεις και δράσεις.

Αντίστοιχα με τις ποιότητες των τεσσάρων στοιχείων και χυμών χρησιμοποιήθηκαν και τα θεραπευτικά υλικά τα οποία ανταποκρίνονταν σε καθένα από αυτούς.

Τα φάρμακα που χρησιμοποιούν, ανήκουν στα τρία βασίλεια της φύσης, και σύμφωνα με τα στοιχεία που αντιπροσωπεύουν μπορεί να διαιρεθούν ως ακολούθως:

1. Γη. - Αυτή περιλαμβάνει όλες τις ορυκτές, φυτικές και ζωικές ουσίες που μπορεί να χρειαστούν για ιατρικούς σκοπούς, για φάρμακα, βότανα, και τα παρασκευάσματά τους, χημικοί παράγοντες κλπ.

2. Νερό. - Σε αυτό ανήκει η υδροθεραπεία, ζεστά και κρύα μπάνια και οτιδήποτε μπορεί να σχετίζεται με αυτά.

3. Αέρας. - Τα θεραπευτικά αποτελέσματα που επιτυγχάνονται μέσω των εισπνοών κάποιων αέριων και ατμών είναι προς το παρόν σχετικά άγνωστα, εκτός από την περίπτωση που καταφεύγουμε στις αλλαγές τους κλίματος για τέτοιους σκοπούς.

Η χρήση τέτοιων πραγμάτων όπως καθαρός αέρας, λιακάδα, κλπ. απέχει πολύ από το να αναγνωρισθεί πλήρως για την αξία της, από μια γενιά που ο τρόπος σκέψης της είναι αρκετά πολύπλοκος για να την διευκολύνει να αντιληφθεί τις απλές αλήθειες, και άρα θεωρείται ότι ανήκει περισσότερο στην "υγιεινή" παρά στη "θεραπευτική".

4. Φωτιά. - Στους παράγοντες που ανήκουν σε αυτή την κατηγορία μπορούμε να υπολογίσουμε κάθε είδος ενέργειας, θερμότητας και κρύου, λιακάδας και τις δράσεις των ποικιλόχρωμων ακτινών του ήλιου (Η καταπραϋντική ισχύς του μπλε, τα ερεθιστικά αποτελέσματα του κόκκινου, τα αναζωογονητικά αποτελέσματα του κίτρινου κλπ., χρειάζονται πολύ περισσότερο ενδιαφέρον απ' ότι έχουν προς το παρόν.

'Οσο και να φαίνεται ότι το θέμα των τεσσάρων στοιχείων, χυμών και ιδιοσυγκρασιών, αντίστοιχα, έχει φιλοσοφικό και επιστημονικό ενδιαφέρον, θα ήθελα να τονίσω το θέμα της πρακτικότητας στην καθημερινή μας ζωή. Ο φλεγματικός χαρακτήρας έχει έναν συγκεκριμένο τρόπο αντιμετώπισης των πραγμάτων διαφορετικό από εκείνο του αιματικού ή του χολερικού. Ο τρόπος κάποιου από τους τέσσερις τύπους ιδιοσυγκρασίας περιέχει τα θετικά και τα αρνητικά στοιχεία. Η γνώση των χαρακτήρων επιφέρει την προσπάθεια ελαχιστοποίησης των αρνητικών και αντίστοιχης μεγιστοποίησης των θετικών του, με αποτέλεσμα την εξισορρόπηση σε ένα επίπεδο που συμβάλλει στην εξομάλυνση των σχέσεων με τον εαυτό μας και τους συνανθρώπους μας.

Η τροποποίηση των χαρακτηριστικών, ταυτόχρονα, διευκολύνει την ζωή μας προσφέροντας λύσεις σε καταστάσεις που κάτω από άλλες συνθήκες θα φαίνονταν αδιέξοδες. Βέβαια, προφανές τίθεται το ερώτημα της δυνατότητας και της ικανότητας μετατροπής από το ένα στοιχείο στο άλλο, όμως η δυνατότητα της τροποποίησης των ποιοτήτων οδηγεί και σε τροποποίηση των στοιχείων έτσι:


Με βάση το σχήμα αυτό ισχύουν τα εξής:

- Κάθε στοιχείο μπορεί να μετατραπεί στα δυο άλλα, ποτέ όμως στο αντίθετό του.

- Η αλλαγή ενός στοιχείου σε κάποιο άλλο μπορεί να γίνει αντικαθιστώντας τις ποιότητες που το χαρακτηρίζουν. Δηλαδή το νερό είναι υγρό και κρύο. Αν την ποιότητα του κρύου την αντικαταστήσουμε με το θερμό τότε το νερό γίνεται αέρας.

Η μεταμόρφωση των πρωτογενών ποιοτήτων που αλλάζουν ένα στοιχείο σε ένα άλλο, συνιστά την διαδικασία της δόμησης (αναβολισμός) και της αποδόμησης (καταβολισμός).

Η Φωτιά μπορεί να γίνει Γη και Αέρας, αλλά δεν μπορεί να γίνει Νερό.

Ο Αέρας μπορεί να γίνει Φωτιά και Νερό, ωστόσο δεν μπορεί να γίνει Γη.

Το Νερό μπορεί να γίνει Γη και Αέρας, ωστόσο δεν μπορεί να γίνει Φωτιά.

Η Γη μπορεί να γίνει Νερό και Φωτιά, ωστόσο δεν μπορεί να γίνει Αέρας.

Ως εκ τούτου, μπορεί κάποιος να τολμήσει να αναφερθεί σε τροποποίηση ακόμη και αυτών των ιδιοσυγκρασιών ύστερα από συνειδητή και σταθερή προσπάθεια. Σε μια τέτοια περίπτωση το σχήμα τροποποιείται ως ακολούθως:


Αν ο άνθρωπος κατορθώσει να τροποποιήσει τις ποιότητες που τον χαρακτηρίζουν προσδίδοντας νέες στην προσωπικότητά του, τότε αλλάζει και ο χαρακτήρας ή η ιδιοσυγκρασία του. Σε μια τέτοια περίπτωση, πρακτικά, μπορούμε να σκεφτούμε ότι ο άνθρωπος απαλλάσσεται ή ελαχιστοποιεί κάποιες προδιαθέσεις που τον οδηγούσαν σε συγκεκριμένες ασθένειες.

Εν τω μεταξύ από τα σχήματα βλέπουμε ότι το τέσσερα είναι ένα απαραίτητο στάδιο, αρκεί να μην παραμείνει ο άνθρωπος σε αυτό, αλλά να μπορέσει διασπώντας τον κλοιό του, να διαφύγει σε κόσμους πίσω από αυτό.

Οι τέσσερις τύποι του σώματος προκύπτουν από την αλληλεπίδραση των τεσσάρων στοιχείων και των πρωτογενών ποιοτήτων τους. Αυτή η τετραπλή διαφοροποίηση στο ανθρώπινο σώμα διακρίνεται από την επικράτηση ενός από τους τέσσερις χυμούς ή υγρών του σώματος. Οι τέσσερις χυμοί, συνεπώς, είναι συστατικά του μικρότερου κόσμου, του μικρόκοσμου που αντιστοιχεί στο ανθρώπινο σώμα, σε αναλογία με τα τέσσερα στοιχεία που απαρτίζουν τον μεγάλο κόσμο, τον μακρόκοσμο.

Η Φύση συγκροτείται από το τέσσερα στοιχεία, το ανθρώπινο σώμα, από τους τέσσερις χυμούς( οι χυμοί και τα στοιχεία έχουν τις στοιχειώδεις ποιότητες από κοινού. Απαρτίζουν την γέφυρα ανάμεσα στον μικρόκοσμο και τον μακρόκοσμο.

Είναι ο τρόπος που ο μακρόκοσμος μπορεί να επικοινωνεί με τον μικρόκοσμο και να του διαβιβάζει τις πληροφορίες του. Καθώς για κάθε επικοινωνία του μακρόκοσμου με τον μικρόκοσμο απαιτείται να υπάρχουν αντίστοιχες ποιότητες που θα τους γεφυρώνουν.

Σύμφωνα με την αναφορά αυτή, η αρρώστια ανήκει στο φυσικό σώμα και εκφράζει μια διαταραχή στη λειτουργία του, από την μια πλευρά, από την άλλη όμως εκφράζει αναλογικά μια αταξία στη λειτουργία της επικοινωνίας του ανώτερου με το κατώτερο. Υπηρετείται ταυτόχρονα η ατομική και η συμπαντική ζωή του όντος.

Η ικανότητα του οργανισμού να ζει ως όλον, απαρτιζόμενο από ισορροπημένα και εναρμονισμένα μέρη, είναι απαραίτητη προϋπόθεση της υγείας.

'Οσο περισσότερο διαχωρίζεται από συγκρούσεις, τόσο περισσότερο γίνεται άρρωστος. Είναι χαρακτηριστική η περιγραφή όσων πάσχουν σε κάποιο όργανο, αισθάνονται την παρουσία αυτού του οργάνου που πάσχει κατά έναν ιδιαίτερο τρόπο που προκαλεί τον εστιασμό της προσοχής και του ενδιαφέροντος, ενώ στη φυσική κατάσταση της υγείας δεν γίνεται αισθητό το όργανο.

Η στήριξη της ανάλυσης των οργανισμών και των ασθενειών τους, από τον Ιπποκράτη, στα τέσσερα στοιχεία και στους τέσσερις χυμούς βρίσκει αναλογικά τη συνέχειά της στην ομοιοπαθητική σκέψη του Χάνεμαν. Ιδιαίτερα η μιασματική θεωρία του Χάνεμαν στις γενικές γραμμές της, με τnν ιδιοσυγκρασιακή μελέτη του ανθρώπινου οργανισμού προσομοιάζει πολύ στη ταξινόμηση των τεσσάρων χαρακτήρων, αιματικός, φλεγματικός, χολερικός και μελαγχολικός, γεγονός που μαρτυρά την διαχρονικότητα των Ιπποκρατικών θέσεων και την αναπόσπαστη σχέση του μικρόκοσμου - άνθρωπος με τον μακρόκοσμο - σύμπαν.

Τελειώνοντας, λοιπόν, την αναφορά μας σχετικά με τα στοιχεία και τις ιδιοσυγκρασίες μπορούμε να επανέλθουμε στο αρχικό μας ερώτημα ελαφρώς τροποποιημένο αυτή τη φορά: "Γιατί ο κόσμος σας είναι τέτοιου χρώματος;...".

Ημερομηνία καταχώρησης: 21.5.2007