Παράλληλα, τα δελτία ειδήσεων έπαψαν πια να είναι δελτία ειδήσεων. 'Εγιναν συζήτηση και ανταλλαγή σκέψεων, σχολίων, υποθέσεων και σεναρίων μεταξύ των δημοσιογράφων που συνεργάζονται με το δελτίο ειδήσεων του καναλιού. (Συζήτηση που μονοπωλεί μάλιστα τον χρόνο του δελτίου με ένα δυο "πιασάρικα" θέματα που κυριαρχούν στην επικαιρότητα εις βάρος πολλών και σημαντικών άλλων ειδήσεων).

Ξέχασαν, όμως τα κανάλια και οι δημοσιογράφοι μια "λεπτομέρεια": ότι καλός και χρήσιμος είναι ο σχολιασμός των γεγονότων, αλλά οφείλουν πρώτα στον τηλεθεατή τους μια πλήρη και αντικειμενική έκθεση των γεγονότων.

Η συνολική εικόνα που δόθηκε είναι ότι τα ΜΜΕ υποτίμησαν και παραμέρισαν σιγά- σιγά τη βασική τους αποστολή. Κι αντί να προσπαθούν να συμβάλουν σε μια διερεύνηση της πραγματικότητας και σε μια πραγματική ενημέρωση των θεατών τους αναμίχθηκαν πιο ενεργά στο πολιτικό παιχνίδι... Μια μάλλον αφύσικη και άδοξη τροπή μετά μια ιστορία γεμάτη από διώξεις και περιορισμούς, από διάφορες μορφές λογοκρισίας, εξωτερικής (από την εξουσία) και εσωτερικής (από την ιδιοκτησία των εφημερίδων), μετά από αγώνες διεκδίκησης περισσότερης ανεξαρτησίας και περισσότερου σεβασμού εν ονόματι της αλήθειας. Μέσα από τους αγώνες αυτούς ο τύπος αύξησε την ισχύ και την επιρροή του ώστε να αποκαλείται κάποια στιγμή "τέταρτη εξουσία", μετά από τις άλλες τρεις (εκτελεστική, νομοθετική, δικαστική). Και καθώς η επιρροή του αυξήθηκε με τη βοήθεια και της τεχνολογικής εξέλιξης κι άλλο τα τελευταία χρόνια, από τέταρτη εξουσία κατέστη ισοδύναμη με τις άλλες και σε πολλές περιπτώσεις ισχυρότερη...

Σήμερα μια νέα κατάσταση διαμορφώνεται στα ΜΜΕ που χαρακτηρίζεται από δυο τάσεις εξέλιξης προς αντίθετη κατεύθυνση.

Από τη μια, τα ΜΜΕ φτάνουν σ' αυτό που "ζήλεψαν" κατακτώντας ολοένα μεγαλύτερο μερίδιο επιρροής (επιβολής ίσως) και πάνω στην πολιτική εξουσία και πάνω στις "μάζες". Με ταυτόχρονη εγκατάλειψη της αποστολής της ανεξάρτητης ενημέρωσης των πολιτών και του ελέγχου της εξουσίας.

Από την άλλη, μέσα στη λειτουργία των ΜΜΕ ανιχνεύονται σπέρματα ενός νέου σύγχρονου κοινωνικού ρόλου τους.

Το είδαμε στις περιπτώσεις που τα ΜΜΕ το καλοκαίρι μέσα στις πυρκαγιές ασκώντας τον ενημερωτικό τους ρόλο, φάνηκαν χρήσιμα σε κρίσιμες στιγμές, καθοδηγώντας στην ουσία τα σωστικά συνεργεία να κατευθυνθούν σε χωριά που υπήρχαν άνθρωποι εγκλωβισμένοι που κινδύνευαν ή, σε άλλες περιπτώσεις, πιέζοντας αποτελεσματικά τις αρχές, χάρις στις πληροφορίες που είχαν, να ανασύρουν και να χρησιμοποιήσουν "ξεχασμένα" σωστικά μέσα...

Είδαμε ακόμη σε άλλες περιπτώσεις κοινωνικών αναγκών να κινητοποιούν τους πολίτες μέσω χρήσιμων πληροφοριών και να τους συντονίζουν με ανάλογες πρωτοβουλίες για την συγκέντρωση εισφορών και άλλων μέσων βοήθειας, όπως σε διάφορους τηλεμαραθώνιους κλπ.

Δηλαδή, τα ΜΜΕ μπροστά σε ένα σταυροδρόμι; Θα μπορούσε, αλλά δεν τους αρκεί αυτός ο ρόλος και η φυσική του εξέλιξη προς όφελος της κοινωνίας... Και επιλέγουν, προς το παρόν, να γίνουν εξουσία στη θέση της εξουσίας.

Αυτό όμως έχει ως αποτέλεσμα να δημιουργείται ένα ουσιαστικό κενό. Γιατί η πραγματική ενημέρωση που προσφέρει πιστή γνώση της ευρύτερης πραγματικότητας, καλή παρακολούθηση των πάσης φύσεως εξελίξεων και ανακαλύψεων και, συνεπώς, σωστή αίσθηση της εποχής είναι σημαντικός παράγων αφύπνισης και σοβαρό βοήθημα στην πορεία συνειδητοποίησης των ανθρώπων. Και γιατί οι συνειδητοποιούμενοι άνθρωποι είναι η κινητήρια δύναμη για την υγιή ανάπτυξη σχέσεων, θεσμών, επιστημονικών ερευνών, πολιτιστικών επιτευγμάτων και τρόπου ζωής μέσα σε μια κοινωνία.

Το κενό αυτό ποιος θα το καλύψει;

Το πρόβλημα έχει μια ιδιορρυθμία: Δεν θα εμφανιζόταν ίσως, αν τα ΜΜΕ έπαιζαν σωστά τον ρόλο τους και τον ανανέωναν σύμφωνα με τις συνθήκες της εποχής. Αλλά, τώρα που εμφανίσθηκε ανοίγει μια «βεντάλια» εκδοχών και δυνατοτήτων που τοποθετούν τη λύση σε νέους δρόμους. Που περνούν από δυο σημεία: Από την ευθύνη του ατόμου και από τον πλουραλισμό των μέσων.

Κάθε άνθρωπος που θέλει να αποφύγει την ισοπεδωτική μεταχείριση που ο χαρακτήρας μαζικότητας των ΜΜΕ του επιφυλάσσει σήμερα και θέλει να διαφυλάξει μια ατομική πορεία συνειδητοποιήσεων θα πρέπει σ' αυτή τη δύσκολη φάση να αναλάβει την ευθύνη της σωστής ενημέρωσής του. Και να αξιοποιήσει κάθε κατά την κρίση του διαθέσιμο και αξιόπιστο μέσο από το πλήθος των προτεινόμενων. Υπάρχει το διαδίκτυο, τα sites και τα blogs, υπάρχουν κάποια έντυπα, κάποια βιβλία... Υπάρχουν κάποιες εκπομπές στην τηλεόραση και το ραδιόφωνο. Ας προσπαθήσει ο καθένας να καλύψει σε πρώτη φάση το κενό για χάρη του εαυτού του. Αυτή η προσπάθεια ίσως δημιουργήσει έναν "τύπο" λύσης. Γιατί αυτό που τα άτομα αναζητούν μέσα στα προβλήματα είναι ένα αίτημα προς τη ζωή που δεν αγαπάει τα κενά και έρχεται αργά ή γρήγορα να τα καλύψει με τρόπους και με λύσεις που πολλές φορές αφορούν όχι το άτομο πια αλλά το σύνολο... 'Αλλωστε στον συγκεκριμένο τομέα, «παραμονεύουν» η επιστημονική έρευνα, το επιχειρηματικό "δαιμόνιο", οι νέες τεχνολογικές εφαρμογές για να δώσουν συγκεκριμένη μορφή στις λύσεις που αναζητάμε...

Λάμπρος Κουλελής

Ημερομηνία καταχώρησης: 30.11.2007