Όλοι στην εποχή μας ισχυρίζονται πως επιδιώκουν μια αλλαγή, πως ο κόσμος χρειάζεται κάτι το νέο, κλπ. Στην πράξη, όμως, δύσκολα ανι­χνεύεται γύρω μας η αλλαγή. Αντίθετα, όσο περισσότερος λόγος γίνε­ται για αλλαγή, τόσο μεγαλύτερη προσκόλληση παρατηρείται στο πα­λαιό, έστω κι αν αυτό εμφανίζεται ωραιοποιημένο.

Στις περισσότερες περιπτώσεις, αυτό που οι άνθρωποι θεωρούν ως νέο, είναι απλώς η αλλαγή διακόσμου του παλαιού, κατά τρόπο ώστε να τρέφουμε την ψευδαίσθηση της αλλαγής. Δεν γκρεμίζουμε το πα­μπάλαιο σπίτι για να φτιάξουμε ένα νέο και σύγχρονο, που να καλύπτει τις σημερινές δικές μας ανάγκες, αλλά επιχειρούμε να βάψουμε το πα­λιό, για να αποπνέει φρεσκάδα, έστω κι αν αυτό σχεδιάστηκε για να κα­λύπτει τις ανάγκες των παππούδων μας σε κάποιο μακρινό παρελθόν. Κι ωστόσο, αν τηρούμε αυτή την στάση όσον αφορά στις μεγάλες δο­μικές και θεσμικές αλλαγές που θα έπρεπε να γίνουν γύρω μας, κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι θα του άρεσε το ίδιο όσον αφορά στην υ­λική κατοικία του. Όλοι θέλουν να γκρεμίσουν το παλιό χαμόσπιτο και να φτιάξουν μια βίλα ή ένα πολυτελές διαμέρισμα.

Θα πρέπει, άρα, να αναρωτηθούμε τι είναι αυτό που δυναμιτίζει τις ό­ποιες απόπειρες για πραγματική αλλαγή. Νομίζω πως η απάντηση μπορεί να χωρέσει σε δύο λέξεις: "βόλεμα" και "φόβος".

Από τα παιδικά μας χρόνια, δεχόμαστε συνεχώς το μήνυμα του βολέ­ματος. Κοίτα να βολευτείς κάπου, παιδί μου... Να βρούμε κάποιον να σε βολέψει σε μια θεσούλα... Να μπεις στο Δημόσιο ή σε Τράπεζα να βολευτείς... Στην πραγματικότητα μας ωθούν να επιλέγουμε την λιγό­τερη δυνατή προσπάθεια σε συνδυασμό με την μέγιστη δυνατή ασφά­λεια. Η ανθρωπότητα, ωστόσο, έκανε βήματα, μόνον όταν κάποιοι τόλ­μησαν να καταβάλουν την μέγιστη δυνατή προσπάθεια κάνοντας άλμα­τα προς το αβέβαιο και ανασφαλές.

Αυτό που εμποδίζει τους περισσότερους να "ξεκολλήσουν" απ' το πα­λιό, είναι ο φόβος του κενού που νομίζουν ότι θα δημιουργηθεί έστω και πρόσκαιρα. Ενώ το παλαιό φαντάζει ως κάτι το σταθερό, το νέο εί­ναι ακόμα άγνωστο και θολό, έστω κι αν η θεωρητική κατανόηση του ανθρώπου το φαντάζεται ήδη εδραιωμένο.

Αυτό που λείπει από την αν­θρωπότητα, δεν είναι η ικανότητά της να φαντάζεται το νέο, αλλά η βούλησή της να το πραγματώσει. Ο άνθρωπος παραμένει άβουλος μπροστά στα δρώμενα του κόσμου, καταφεύγοντας σε στείρες και α­τέρμονες συζητήσεις περί ενός κάποιου καλύτερου "νέου", αλλά δεν ε­νεργοποιεί την βούλησή του για να το πετύχει. Τούτο συμβαίνει γιατί κατ' αρχήν δεν έχει την απαραίτητη δύναμη για να κινηθεί.

Μια ολόκλη­ρη "συνωμοσία" των σημερινών θεσμών και δομών της κοινωνίας, που, αν και στα πρόθυρα του θανάτου, αγωνίζονται να κρατηθούν στην ζωή εις βάρος της ανθρωπότητας που θα έπρεπε να υπηρετούν, οδηγεί τον άνθρωπο σε μια μεθοδευμένη μαλθακότητα, όπου τα πάντα του προ­σφέρονται "εύκολα". Το τίμημα, όμως, της ευκολίας είναι η απώλεια της συνήθειας να αντιμετωπίζουμε αυτό που φαίνεται δύσκολο, με αποτέ­λεσμα να οδηγείται η ανθρωπότητα σε μια συρρίκνωση της βούλησής της και των ικανοτήτων της. Το ανθρώπινο σώμα, ωστόσο, μας διδά­σκει πως ό,τι δεν χρησιμοποιείται, τελικά φθίνει και εξαφανίζεται. Τούτο ακριβώς συμβαίνει και με την ανθρωπότητα.

Τα ναρκωτικά που την κοιμίζουν δεν είναι μόνον οι διάφορες ναρκωτικές ουσίες που - έ­στω και ατελέσφορα - διώκονται από τον νόμο, αλλά και όλες αυτές οι συνθήκες που δεν επιτρέπουν στον άνθρωπο να αναπτύξει την προσω­πικότητά του, την διαφορετικότητά του και την βούλησή του. Κι όπως οι ναρκομανείς για τους εμπόρους ναρκωτικών, έτσι και η αποκοιμισμένη ανθρωπότητα καθίσταται παίγνιο και αντικείμενο πλουτισμού για ό­λους αυτούς τους εμπόρους ψυχών, που επιθυμούν την ύπαρξη μιας άκρως νωθρής και υπάκουης ανθρωπότητας, έτσι ώστε να ασκούν ευ­κολότερα τα σχέδια τους χάριν των προσωπικών συμφερόντων τους. Μήπως ήλθε η ώρα να αντιδράσουμε; Μήπως ήλθε η ώρα να ξυπνή­σουμε; Άλλωστε μας έχει λεχθεί προ πολλού: "Ξύπνα, εσύ που κοιμά­σαι."

Τριαντάφυλλος Κοτζαμάνης