"Εμείς θα αλλάξουμε τον κόσμο;" PDF Εκτύπωση E-mail
Προβληματισμοί - Σκέψεις
Πέμπτη, 01 Φεβρουάριος 2007 12:50
της Χριστίνας Αρνή

Κοιτάζω στην εφημερίδα την φωτογραφία ενός τετράχρονου κοριτσιού που καταδικάστηκε σε θάνατο από συγχωριανούς της, κάπου στην Ινδία, δεμένο απ' τον λαιμό, χωρίς φαγητό και νερό, γυμνό..., γιατί γεννήθηκε γυναίκα και γιατί παρουσίαζε πνευματική καθυστέρηση... Δεν επιθυμώ να κρίνω κανέναν, γι' αυτό και δεν θα σταθώ καθόλου στα μυαλά και στις καρδιές των ανθρώπων που αποφάσισαν κάτι τέτοιο, ούτε στις αντιλήψεις του τόπου τους, ούτε στις νοοτροπίες τους. ούτε στις συνθήκες ζωής τους. Απομονώνω μοναχά την εικόνα αυτού του ανθρώπου που "κρίθηκε" όπως κρίθηκε, και αναρωτιέμαι:

Γιατί μπορεί να σοκάρει τόσο πολύ μια τέτοια εικόνα; Επειδή δεν μπορούμε να φαντασθούμε ότι κάποιοι, για τον οποιοδήποτε λόγο, έχουν διαφορετικές αντιλήψεις και πιστεύω από εμάς και "βλέπουν" με διαφορετικό βλέμμα τον κόσμο; Επειδή, ίσως, έχει ξεπεράσει τον "βαθμό" απανθρωπιάς, τον οποίο μπορεί να βιώνουμε, είτε ως θύματα είτε ως θύτες; 'Η μήπως συγκινούμαστε από τον πόνο και την εξαθλίωση στην οποία οδηγεί η άγνοια τους ανθρώπους; 'Η μήπως γιατί ανακαλεί από μέσα μας πιο εσώτερες μνήμες, που μας ταράζουν;...

'Οποιοι κι αν είναι οι λόγοι, η εικόνα, λίγο πολύ, μας συγκλονίζει. Το μήνυμα της εξαθλίωσης, το μήνυμα της καταδικαστέας αδυναμίας, το μήνυμα της άγνοιας, το μήνυμα της απουσίας συναισθημάτων αγάπης, στοργής, προστασίας και κατανόησης απέναντι σε μια ύπαρξη ζωής... περνά βαθιά μέσα στην καρδιά μας (χαράσσεται βαθιά, ακριβώς γιατί συγκλονιστήκαμε, γιατί πηγαία από μέσα μας ξεπρόβαλαν αγνά συναισθήματα αγάπης, θλίψης, κατανόησης... Και μετά; Πού καταχωνιάζoνται όλα αυτά λίγο αργότερα; Πού βρίσκεται ξεχασμένη η εικόνα, που πριν λίγο μας είχε συγκλονίσει και μας υπενθύμισε την ανθρώπινη φύση μας; Ξεχνάμε πολύ εύκολα, είναι κάτι που αρκετά συχνά το παραδεχόμαστε, κι ωστόσο δεν μας τρομάζει αυτή η τόσο συχνή ανικανότητά μας να θυμηθούμε, δεν μας φοβίζει αυτή η τόσο συχνή ευκολία να σβήνουμε από την μνήμη μας "ό,τι δεν μας 'αφορά' ή ό,τι φέρει πάνω του μια σφραγίδα θλίψης, κι όχι ξεγνoιασιάς"... Η επιλογή μας είναι αρκετά σαφής: θυμόμαστε ό,τι για τον οποιονδήποτε λόγο μας "συμφέρει", ή πιο απλά, ό,τι θέλουμε να θυμόμαστε, ό,τι έχει μια κάποια σημασία για μας...

Τι, ωστόσο, έχει σημασία για μας; Ο καθένας δίνει τις δικές του απαντήσεις, ο καθένας έχει τον δικό του κόσμο αξιών, αρχών, προτεραιοτήτων και δεδομένων. 'Ενα γυμνό, με πνευματική καθυστέρηση τετράχρονο κορίτσι, με δεμένο τον λαιμό, μήπως και ξεφύγει, χωρίς φαγητό και νερό, σε ποιον από τους κόσμους μας χωράει;

Είναι σχεδόν προφανές πως μια τέτοια εικόνα, μια τέτοια "είδηση", αξιολογείται ως κάτω του μετρίου στον κατάλογο των προτεραιοτήτων μας και των σπουδαίων προγραμμάτων και δράσεών μας. Μέσα στον ξέφρενο ρυθμό της ζωής μας παρόμοιες εικόνες, παρόμοιες "ειδήσεις", ακόμα κι αν μας συγκλονίζουν, δεν είναι αρκετές για να μας ωθήσουν -τουλάχιστον- να επανεξετάσουμε κάπως τα πράγματα. Δεν ασχολούμαστε, ή ασχολούμαστε ελάχιστα, με τις αντιστοιχίες που προβάλλονται μέσα στην ψυχή μας, στις σχέσεις μας, στο περιβάλλον που κινούμαστε και ζούμε. Αδιαφορούμε για τις προεκτάσεις των συμπεριφορών των ανθρώπων, των κοινωνιών, κ.λπ.... "Τι μπορούμε να κάνουμε;'', λένε οι περισσότεροι, για να συμπληρώσουν: "Μήπως εμείς θα αλλάξουμε τον κόσμο; Δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτε...".

Κι όμως... Αν ο καθένας από εμάς άλλαζε, ο κόσμος θα άλλαζε. Πώς αλλιώς μπορεί ν' αλλάξει ο κόσμος; Θέλουμε τον κόσμο καλό και δίκαιο, αλλά δεν νοιαζόμαστε και πολύ για το αν εμείς είμαστε, ή όχι, καλοί και δίκαιοι... Μας έχουν μάθει -αλυσίδες γενεών- να κοιτούμε το "μεγάλο" και όχι το "μικρό", μας έχουν μάθει να "αγωνιούμε" για την τύχη των κοινωνιών μας, και ν' αδιαφορούμε για την δική μας τύχη. 'Ομως, ποιος απαρτίζει τις κοινωνίες; Εμείς...

Δεν πρέπει να νοιαζόμαστε για τις κοινωνίες μας; Και βέβαια πρέπει! Με ποιον τρόπο, ωστόσο, οφείλουμε να ενδιαφερθούμε και να εκδηλώσουμε αυτό το ενδιαφέρον μας; Είναι δυνατό να διορθώσει την ορθογραφία ενός κειμένου κάποιος που δεν γνωρίζει ορθογραφία; 'Οχι! Γιατί, λοιπόν, οι κοινωνίες μας να γίνουν όπως θα έπρεπε να είναι, αν εμείς -ο καθένας μας ξεχωριστά- δεν είμαστε ό,τι οφείλουμε να είμαστε; Πολλοί θα είναι αυτοί που θα πουν ίσως: "Θεωρίες!... Παιδαριώδεις συλλογισμοί!... Ουτοπικές θέσεις!...". Ωστόσο, ό,τι βλέπουμε και βιώνουμε γύρω μας μέσω των πράξεων, των "ώριμων" και "ενήλικων" στοχασμών και των "ρεαλιστικών" θέσεων, πόσο μας ικανοποιεί; Είναι ό,τι θέλουμε, ό,τι ελπίζουμε να κληροδοτήσουμε στα παιδιά μας; Μήπως πρέπει να σταθούμε μοναχά σε ό,τι καλό υπάρχει και να αδιαφορήσουμε για ό,τι αρνητικό; Και βέβαια όχι, διαφορετικά πώς θα φθάσουμε, ως κοινωνίες και ως άτομα, στη μεταμόρφωση που ισχυριζόμαστε πως επιθυμούμε; Το ερώτημα εξακολουθεί να παραμένει: Μπορούσε να αποφευχθεί η δολοφονία του τετράχρονου αυτού κοριτσιού; Ο καθένας από εμάς ας δώσει την απάντησή του. Τα "ναι" και τα "όχι" αφορούν, έτσι κι αλλιώς, τις πραγματικότητές μας. Ωστόσο, αναρωτιέμαι: Τι "άλλο" πρέπει να δουν τα μάτια μας, προκειμένου να αποφασίσουμε να στραφούμε στην πραγμάτωση μιας μεταμόρφωσης, μιας τελειοποίησης, που να ξεκινά από εκεί, άλλωστε, που κάθε τι ξεκινά: από τον εαυτό μας..., έτσι που να γιατρευτούν οι πληγές μιας ανθρωπότητας που, στην αυγή της τρίτης χιλιετίας, ακόμα υποφέρει από την άγνοια κι όλα τα βάσανα που αυτή συνεπάγεται;

Τι "άλλο" πρέπει να βιώσουμε, για να εκτιμήσουμε βαθύτερα και πιο ουσιαστικά την ζωή;

Ημερομηνία καταχώρησης: 1.2.2007
 
Ευθανασία (υποβοηθούμενη αυτοκτονία / αυτοκτονία): (αναφαίρετο) δικαίωμα ή όχι; PDF Εκτύπωση E-mail
Προβληματισμοί - Σκέψεις
Πέμπτη, 25 Ιανουάριος 2007 12:49

της Λίλυς Στυλιανούδη

Μέσα από ποιους δρόμους μπορεί να καταστείλει κανείς μέσα του την επιθυμία να είναι τα πάντα

G. Bataille

Μέσα από μια γενική θεώρηση θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο ανθρώπινος κόσμος είναι ένας κόσμος επιθυμίας, όπου ως επιθυμία, σε αυτό το επίπεδο ανάλυσης, θα ορίζαμε κυρίως τη σχέση του είναι με την έλλειψη, ουσιαστικά, δηλαδή, αναφερόμαστε στην έλλειψη του να είσαι. Αυτή η έλλειψη του να είσαι χαρακτηρίζεται από μία επαναληπτικότητα που δεν κατορθώνει να σημειοδοτήσει ένα σημείο στο χωροχρονικό συνεχές, σημείο στο οποίο το εγώ να μπορεί να βεβαιωθεί (ότι είναι), με αποτέλεσμα το υποκείμενο να εγγράφεται συνεχώς σε μία άλυσσο ματαίωσης, όπου η μόνη έξοδος και διαφυγή από αυτή τη συνεχή άλυσσο χωρίς σημεία είναι η πράξη της αυτοκτονίας.

Περισσότερα...
 
Το άρθρο 16 και η γύμνια του εκπαιδευτικού συστήματος PDF Εκτύπωση E-mail
Προβληματισμοί - Εκπαίδευση
Πέμπτη, 18 Ιανουάριος 2007 19:00
του Κίμωνα Θεοδωρόπουλου

Από την αρχαιότητα ο όρος «παιδεία» υποδήλωνε «την ανατροφή των παιδιών, την πνευματική και ηθική αγωγή, τη διαμόρφωση του πολιτισμού και της πνευματικότητας ενός έθνους, ενός λαού ή μιας κοινωνικής ομάδας, κτλ». Σύμφωνα δε με την παράγραφο 2 του άρθρου 16 του Συντάγματος του 1985, «Η παιδεία αποτελεί βασική αποστολή του Κράτους και έχει σκοπό την ηθική, πνευματική, επαγγελματική και φυσική αγωγή των Ελλήνων, την ανάπτυξη της εθνικής και θρησκευτικής συνείδησης και τη διάπλασή τους σε ελεύθερους και υπεύθυνους πολίτες».

Από τους παραπάνω ορισμούς, αλλά και από την κοινή πείρα όλων μας, προκύπτει ότι η παιδεία συνδέεται άμεσα με όλες αυτές τις ενέργειες μέσω των οποίων η κοινωνία διαπλάθει τα μέλη της σε ώριμες, ελεύθερες και ανεξάρτητες προσωπικότητες, έτοιμες και πρόθυμες να εργαστούν για την ανάπτυξη του ατόμου και την εναρμονισμένη λειτουργία του κοινωνικού συνόλου. Εξαιτίας του ρόλου αυτού, θα περίμενε κανείς στον τομέα της παιδείας να υπάρχει σύγκλιση των απόψεων όλων των κοινωνικών και πολιτικών ομάδων, και σύμπνοια στην προσπάθεια αντιμετώπισης των προβλημάτων που ανακύπτουν κάθε φορά.

Αν, όμως, ρίξει κανείς μια ματιά σ' αυτά που συμβαίνουν στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια, θα διαπιστώσει μια εντελώς διαφορετική κατάσταση. Τα πάντα τρέχουν με ανεξέλεγκτη ταχύτητα, προς ασυντόνιστες μεταξύ τους κατευθύνσεις, και το εκπαιδευτικό σύστημα μοιάζει να έχει φτάσει σε μια κατάσταση καθολικής αποδιοργάνωσης. Πολλά είναι τα γεγονότα που τεκμηριώνουν αυτή την άποψη.

Πορείες σπουδαστών στα κέντρα των μεγάλων πόλεων, που διακόπτουν επανειλημμένα την "ομαλή" ροή της καθημερινότητας. Βίαια επεισόδια στο κέντρο της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης από τους "γνωστούς - αγνώστους" κουκουλοφόρους. Αποκλεισμοί του Υπουργείου Παιδείας και της Βουλής. Καταλήψεις σχολείων και πανεπιστημιακών τμημάτων. Απεργίες εκπαιδευτικών όλων των βαθμίδων. Χαμένες εξεταστικές. Χαμένα εργαστήρια. Χαμένα εξάμηνα. Ατέλειωτες συζητήσεις και αναλύσεις στα παράθυρα της τηλεόρασης, και πληθώρα άρθρων στον καθημερινό τύπο.

Τα εξωτερικά αυτά συμπτώματα αποκαλύπτουν τα χρόνια προβλήματα από τα οποία μαστίζεται το εκπαιδευτικό μας σύστημα.

Γενικός αποπροσανατολισμός. Άδειες αίθουσες διδασκαλίας. Βαρεμάρα και βόλεμα από εκπαιδευτικούς και σπουδαστές. Καθηγητές που απουσιάζουν από τα ακαδημαϊκά τους καθήκοντα. Απαρχαιωμένες εκπαιδευτικές διαδικασίες, προγράμματα σπουδών και κανονισμοί σπουδών. Αντίσταση στις αλλαγές και στην εναρμόνιση με τα πορίσματα των τελευταίων επιστημονικών ανακαλύψεων. Έλλειψη οράματος για την ανάπτυξη και την καλλιέργεια ανώτερων ιδανικών. Μοναδικός σκοπός της εκπαίδευσης η επαγγελματική αποκατάσταση. Βία στις σχέσεις μεταξύ των μαθητών/σπουδαστών, αλλά και μεταξύ σπουδαστών και διοίκησης. Ακατάλληλες εκπαιδευτικές εγκαταστάσεις. Πραγματοποίηση μαθημάτων σε μεγάλα αμφιθέατρα, που εμποδίζουν το δημιουργικό διάλογο μεταξύ καθηγητών και σπουδαστών. Ανεπαρκείς βιβλιοθήκες. Παράλογο σύστημα προμήθειας των βιβλίων από τους σπουδαστές. Εργαστήρια χωρίς σύγχρονο εξοπλισμό. Ανορθολογική κατανομή των δημόσιων δαπανών για την παιδεία, και κατασπατάληση των χρηματοδοτήσεων από ευρωπαϊκά προγράμματα. Έλλειψη προγραμματισμού στη λειτουργία των ιδρυμάτων και ιδιαίτερα στη δημιουργία νέων τμημάτων. Εγκλωβισμός των εκπαιδευτικών στον αγώνα για την αναρρίχησή τους στην ακαδημαϊκή και διοικητική ιεραρχία και στη συγγραφή εργασιών για τον εμπλουτισμό του βιογραφικού τους. Εργασίες και διδακτορικά επί πληρωμή. Γραφειοκρατικές διαδικασίες και δημοσιοϋπαλληλική νοοτροπία στη διοίκηση των ιδρυμάτων. Αυταρχική συμπεριφορά της κεντρικής διοίκησης. Έλλειψη αυτονομίας. Τακτοποίηση των «ημετέρων» σε μόνιμες θέσεις του δημοσίου. Κλίκες και συντεχνίες, ακαδημαϊκές, επαγγελματικές, σπουδαστικές και κομματικές. Κομματικοποίηση των διαδικασιών λήψης σημαντικών αποφάσεων. Αιώνιοι φοιτητές. Άσυλο που δεν προστατεύει τα σχολεία και τα πανεπιστήμια από βανδαλισμούς. Πτυχία χωρίς αντίκρισμα. Άνεργοι πτυχιούχοι.

Όχι ότι δεν υπάρχει και η άλλη πλευρά, η καλή πλευρά, η δημιουργική και ελπιδοφόρα πλευρά. Πάντα υπάρχει η άλλη πλευρά. Αυτή, όμως, στηρίζεται στην ατομική πρωτοβουλία κάποιων λίγων σπουδαστών και καθηγητών, και δεν αποτελεί το γενικό κανόνα.

Στο ερώτημα δε ποιος φταίει, και τι γίνεται για όλα αυτά, η απάντηση είναι πάντα η ίδια: φταίνε συγκεκριμένες ομάδες πολιτικού χαρακτήρα που υποκινούν τους σπουδαστές, και όσοι φοβούνται τη διαδικασία αξιολόγησης. Φταίνε οι μαθητές και οι σπουδαστές που κάνουν καταλήψεις για να «λουφάρουν». Τα πράγματα άλλωστε δεν είναι τόσο άσχημα, οι αντιδράσεις των σπουδαστών είναι χωρίς ουσιαστικό λόγο. Αρκεί να επιτρέψουμε την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων, να περιορίσουμε τους ‘αιώνιους φοιτητές’, να δώσουμε λίγα χρήματα παραπάνω, να αλλάξουμε λίγο τον κανονισμό σπουδών, να εναρμονιστούμε με τις αρχές της διακήρυξης της Μπολώνια ή της όποιας άλλης διακήρυξης, και όλα θα τακτοποιηθούν.

Όσο για τους στόχους, αυτοί μοιάζουν να είναι προφανείς: Η παιδεία είναι ένα αγαθό στο οποίο όλοι πρέπει να έχουν ίσες ευκαιρίες πρόσβασης. Η δημόσια παιδεία χρειάζεται αναβάθμιση, αυτονομία, διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια, ακαδημαϊκή και παιδαγωγική ελευθερία, δημοκρατική διακυβέρνηση των ιδρυμάτων, αύξηση χρηματοδότησης, ταχύτητα και ευελιξία στη λήψη αποφάσεων και στην εφαρμογή τους, προσαρμογή στα ευρήματα της ψυχολογίας. Ακόμα, πρέπει να αξιοποιεί τις έμφυτες κλίσεις κάθε μαθητή, να καλλιεργεί τη συναισθηματική και κοινωνική νοημοσύνη, να αναπτύσσει την ικανότητά του για αυτογνωσία και αυτοέλεγχο, και να προσαρμόζεται στις ιδιαίτερες ανάγκες κάθε μαθητή, αφού ο κάθε άνθρωπος είναι μια ξεχωριστή προσωπικότητα, που λειτουργεί με το δικό της πάντα ρυθμό. Τέλος, η παιδεία δεν μπορεί να προχωρήσει με περιορισμούς κανενός είδους, άρα αποκλείοντας και την όποια ιδιωτική πρωτοβουλία σ’ αυτό τον τομέα.

Όμως, όλες αυτές οι διαπιστώσεις φαίνεται πως δεν αρκούν για να οδηγηθούμε σε κάποια λύση. Ίσως επειδή δεν έχουμε συνειδητοποιήσει τη σοβαρότητα του προβλήματος, και το ρόλο της παιδείας στα πλαίσια του κοινωνικού συνόλου. Ίσως επειδή δεν έχουμε κατανοήσει σε βάθος ότι η Κοινωνία είναι ένα Μοναδικό και Ενιαίο Σύνολο, που απαρτίζεται από διάφορα όργανα, ακριβώς όπως το ανθρώπινο σώμα. Όταν ένα όργανο δυσλειτουργεί, όλο το Σώμα της Κοινωνίας πάσχει, και τα συμπτώματα της αρρώστιας μπορεί να εμφανιστούν σε πολλούς διαφορετικούς τομείς. Αυτό ακριβώς συμβαίνει και με την παιδεία σήμερα. Η Παιδεία είναι ένα όργανο αναγκαίο για την ομαλή, αρμονική και ισόρροπη λειτουργία και ανάπτυξη του Ατόμου και της Κοινωνίας. Αυτό το όργανο νοσεί, είναι δε απαραίτητο να εντοπίσουμε τα βαθύτερα αίτια της νόσου, και να μην περιοριζόμαστε στην προσπάθεια καταστολής κάποιων εξωτερικών συμπτωμάτων. Η ιατρική, άλλωστε, μας διδάσκει πως αυτού του είδους η αντιμετώπιση οδηγεί τη νόσο ακόμα πιο βαθιά, σε πιο λεπτοφυή στρώματα του ατόμου και του κοινωνικού συνόλου.

Η συσσώρευση στο συλλογικό ασυνείδητο της κοινωνίας, εγκλωβισμένων δυνάμεων από πράγματα που δεν έγιναν ή που γίνονται με λανθασμένο τρόπο, δημιουργεί πιέσεις που εξωτερικεύονται εκεί που οι αντιστάσεις είναι μικρότερες, προκαλώντας κοινωνικές εκρήξεις. Οι νέοι άνθρωποι, ως ευαίσθητοι δέκτες των εσωτερικών καταστάσεων, είναι οι πρώτοι που εκδηλώνουν εξωτερικά τα προβλήματα, και γι’ αυτό η Πολιτεία οφείλει να τους ακούει με πολλή προσοχή. Γι’ αυτό άλλωστε κατεβαίνουν στους δρόμους - όχι για να διασκεδάσουν, αλλά για να μας κάνουν, όλους εμάς τους «μεγάλους», να καταλάβουμε πως κάτι πάει στραβά.

Αλλά οι μαθητές/σπουδαστές δεν κατεβαίνουν στους δρόμους μόνον για τα προβλήματα της παιδείας. Η Παιδεία δεν είναι το μόνο όργανο του Σώματος της Κοινωνίας που νοσεί. Στον ίδιο βαθμό πάσχουν και η Υγεία, η Εργασία, η Ασφάλεια, η Δικαιοσύνη, το Περιβάλλον και άλλα. Όλοι αυτοί οι τομείς αφορούν θεμελιώδη και απαράγραπτα δικαιώματα των ατόμων και των κοινωνικών ομάδων, τα οποία πρέπει να προστατεύονται και να προάγονται σύμφωνα με τα εκάστοτε πορίσματα της επιστήμης. Ο ρόλος της Πολιτείας είναι να διασφαλίζει ακριβώς αυτό, χρησιμοποιώντας κατ’ αρχήν το όργανο της Παιδείας.

Ρόλος της Παιδείας δεν είναι μόνον η παραγωγή επαγγελματιών, οι οποίοι μπορούν άριστα να εκπαιδεύονται σε απλές επαγγελματικές σχολές. Ρόλος της είναι η καλλιέργεια ατόμων και ομάδων που θα μπορέσουν να κτίσουν μια Κοινωνία στην οποία οι άνθρωποι θα ζουν με ασφάλεια και σιγουριά, έχοντας σαν στόχο την Αληθινή Ευτυχία και Ευημερία, την Καθολική Δικαιοσύνη και Ελευθερία, τη Βαθιά Υγεία και Πνευματικότητα, την Ανώτερη Ηθική και Συνειδητότητα, την Έμπρακτη Αγάπη και Αμοιβαιότητα, την Εργασία υπέρ της Ενότητας και της Γνώσης, τη βελτίωση των συνθηκών της Ζωής, και το σεβασμό του Περιβάλλοντος.

Πόσοι από τους παραπάνω στόχους βρίσκονται σήμερα μέσα στα προγράμματα σπουδών των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων μας; Πόσο υποφέρει η Ανθρωπότητα από την απουσία αυτών των ιδανικών στη καθημερινή μας ζωή!

Στο βαθμό που αυτός ο Ρόλος δεν εκπληρώνεται, θα βιώνουμε ατομικά και συλλογικά μια Ουσιαστική Έλλειψη, η οποία κάθε τόσο θα εκδηλώνεται εξωτερικά με μια ποικιλία αντιδράσεων και ξεσπασμάτων. Γι’ αυτό οφείλουμε να συναισθανθούμε την τραγικότητα της κατάστασης στην οποία έχουμε περιέλθει, και να εργαστούμε για να απαγκιστρωθούμε από την Αδράνεια, την Αρρώστια, την Τύφλωση, την Παραλυσία, το Σκότος και τη Ψευδαίσθηση μέσα στα οποία ζούμε σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό ο καθένας μας. Αλλά γι’ αυτό χρειάζεται πρώτα απ’ όλα μια Παιδεία με Όραμα για το Άτομο και την Κοινωνία.

Οι πρόσφατες αντιδράσεις μπορεί να είναι πρόδρομοι πολύ πιο έντονων γεγονότων που θα επακολουθήσουν τα επόμενα χρόνια σε παγκόσμια κλίμακα, αν κάτι δεν γίνει άμεσα, από τον καθένα μας τώρα, στο πεδίο ευθύνης του καθενός.

Οι σχολές σταμάτησαν τη λειτουργία τους -μήπως θα έπρεπε και εμείς να σταματήσουμε και να προβληματισθούμε για το Σχολείο της Ζωής στο οποίο μαθητεύουμε, αλλά και για την Παιδεία που επιτρέπουμε στον εαυτό μας να δέχεται, αλλά και να προσφέρει στους άλλους;

Οι δρόμοι γέμισαν σπουδαστές -μήπως θα έπρεπε και εμείς να βγούμε στους Δρόμους της Ζωής και να διεκδικήσουμε τα χαμένα οράματά μας;

Ημερομηνία καταχώρησης: 18.1.2007
 
Θετική σκέψη; PDF Εκτύπωση E-mail
Προβληματισμοί - Σκέψεις
Πέμπτη, 18 Ιανουάριος 2007 12:48
Ποτέ δεν έχω κατορθώσει να περάσω δίχως ανατριχίλα μέσα από αυτές τις πύλες του ελεφαντόδοντου ή του κέρατου που μας χωρίζουν από τον αόρατο κόσμο. Οι πρώτες στιγμές του ύπνου είναι η εικόνα του θανάτου: ένας ομιχλώδης λήθαργος ξεπερνάει τις σκέψεις μας, και είναι αδύνατο για μας να καθορίσουμε την ακριβή στιγμή που το Εγώ σε άλλη μορφή, ανακτά την δημιουργική εργασία της ύπαρξης. Gerard de Nerval

Αν και είμαι οπαδός της μαθηματικοποίησης των επιστημών και των ανθρώπινων δραστηριοτήτων βασιζόμενος στην αρχή ότι τα πάντα εκπορεύονται από έναν αριθμό, ωστόσο δεν είμαι οπαδός της κατηγοριοποίησης, ακόμη και της ηθικοποίησης πραγμάτων και λειτουργιών πολύ δε περισσότερο της προσέγγισής τους μέσα σε ένα περιοριστικό πλαίσιο όπως αυτό της διπολικότητας την οποία ένας χαρακτηρισμός όπως "θετικό" ή "αρνητικό" μπορεί να εκφράζει. Μια τέτοια διαδικασία επιχειρεί να υποδουλώσει την σκέψη σε ένα ωφελιμιστικό πλαίσιο σε μια βάση που -για να είμαστε ειλικρινείς- δεν υποδηλώνει τίποτε άλλο από την αρνητική τοποθέτησή μας που προσπαθούμε να εξορκίσουμε με αφορισμούς του τύπου «θετική σκέψη».
Περισσότερα...
 
Οι μαθητές με τα μάτια ενός εκπαιδευτικού PDF Εκτύπωση E-mail
Προβληματισμοί - Εκπαίδευση
Τετάρτη, 10 Ιανουάριος 2007 18:59
Η βασική ελπίδα ενός έθνους στηρίζεται στη σωστή εκπαίδευση της νεολαίας του. Έρασμος

Κάθε φορά που μπαίνω σε μια καινούρια τάξη εμφανίζεται μπροστά μου πάντοτε η ίδια εικόνα. Έρχομαι αντιμέτωπος με το εξεταστικό βλέμμα, την αμήχανη σιωπή, την προσδοκία αλλά και την επιφυλακτικότητα. Δύσκολος, ομολογουμένως, ο ρόλος του καθηγητή που καλείται όχι απλώς να μεταδώσει κάποιες γνώσεις στους μαθητές του αλλά και να τους πείσει ότι είναι σε θέση να ανταπεξέλθει στον παιδαγωγικό του ρόλο. Κάθε λέξη του, κάθε κίνησή του, το ντύσιμό σου, το στυλ του, όλη εν γένει η συμπεριφορά του θα περάσουν από την αυστηρή κρησάρα της μαθητικής κριτικής.

Πώς όμως οι μαθητές θέλουν τον καθηγητή τους και κατ’ επέκταση το σχολείο;

Ανταποκρίνεται συνήθως το πρότυπο που έχουν στο μυαλό τους με αυτό που αντιμετωπίζουν στα σχολεία;

Ο εκπαιδευτικός είτε το θέλει είτε όχι αποτελεί ένα πρότυπο -καλό ή κακό- για τον μαθητή του. Κάθε τι που κάνει, που λέει, αφήνει στην ψυχή του μαθητή ένα στίγμα θετικό ή αρνητικό, το οποίο μπορεί να δομήσει σχέσεις εμπιστοσύνης, αγάπης και αμοιβαιότητας ή σχέσεις αδιαφορίας, μίσους και έχθρας.

Οι μαθητές έχουν πάντοτε στο μυαλό τους τον ιδανικό τύπο του εκπαιδευτικού γι΄ αυτό και έχουν μεγάλες απαιτήσεις απ’ αυτόν. «Απαιτούν» από τους καθηγητές τους να γνωρίζουν το αντικείμενό τους και να ξέρουν να το μεταδίδουν στην τάξη. Θέλουν να χαίρονται την εκπαιδευτική διαδικασία, μέσα σε ένα περιβάλλον ελευθερίας αλλά και τάξης, όπου υπάρχουν κανόνες που τηρούνται όχι μόνο από τους μαθητές αλλά και τους καθηγητές.

Θέλουν τους δασκάλους τους συμμέτοχους σ’ αυτό που κάνουν, γι’ αυτό χαίρονται όταν τους βλέπουν μαζί στις εκδρομές ή στις διάφορες εκδηλώσεις τους και αισθάνονται ασφάλεια και αυτοπεποίθηση όταν τους βρίσκουν συμπαραστάτες και βοηθούς σε κάποιο πρόβλημά τους.

Όσο εύκολα θαυμάζουν και «δοξάζουν» έναν καθηγητή άλλο τόσο εύκολα τον καθυβρίζουν και του κάνουν τη ζωή δύσκολη, όταν τους δοθεί η ευκαιρία για κάτι τέτοιο. Δεν είναι λίγες οι φορές που μαθητές, είτε λόγω προσωπικών προβλημάτων είτε λόγω της αδυναμίας του καθηγητή ή του σχολείου, έφτασαν στο σημείο ακόμη και να χειροδικήσουν κατά καθηγητών ή μαθητών ή και να αναστατώσουν ολόκληρο το σχολείο.

Οι μαθητές ερχόμενοι στο σχολείο κουβαλούν μαζί τους έναν δικό τους κόσμο προσδοκιών, οραμάτων αλλά και προβλημάτων, τον οποίο καλείται το σχολείο και ο εκπαιδευτικός να διαχειρισθεί. Οι εκπαιδευτικοί, εκόντες άκοντες είναι «υποχρεωμένοι» να λειτουργήσουν όχι μόνο ως δάσκαλοι, αλλά και ως γονείς και ως ψυχολόγοι. Τα προβλήματα της εφηβικής ηλικίας είναι δυστυχώς και πολλά και σύνθετα, λόγω κυρίως της απουσίας γονεϊκής και οικογενειακής μέριμνας ή χειρότερα λόγω της υπερβολικής χειραγώγησης των παιδιών από τους γονείς. Έτσι, το αν θα μπορέσει ο μαθητής να αποκτήσει εμπιστοσύνη στον εαυτό του και να δομήσει μια προσωπικότητα ελεύθερη και ανεξάρτητη, έτοιμη για τον αυριανό κοινωνικό στίβο, εξαρτάται εν πολλοίς από τη σχολική του ζωή.

Ένα μεγάλο πρόβλημα στο σημερινό ελληνικό σχολείο είναι η αδυναμία κατανόησης της νοοτροπίας και των προβλημάτων των εφήβων από τους εκπαιδευτικούς. Ένα πρόβλημα, βέβαια, που πάντοτε υπήρχε στις σχέσεις νέων - ενηλίκων αλλά που σήμερα πήρε μεγάλες διαστάσεις, δεδομένου ότι οι αξίες και τα κοινωνικά δεδομένα έχουν τροποποιηθεί σε μεγάλο βαθμό.

Παλαιότερα η κοινωνία, με τις όποιες προκαταλήψεις και τα στερεότυπά της, τις αρχές και τις αξίες της δημιουργούσε ένα «ασφαλές» πλαίσιο μέσα στο οποίο το σχολείο αλλά και οι έφηβοι κινούνταν. Οι νέοι αγωνίζονταν για μια πιο ελεύθερη κοινωνία, για περισσότερα δικαιώματα, για ίσες ευκαιρίες στη ζωή. Μπορούσαν πιο εύκολα να διακρίνουν ένα σαθρό κατεστημένο και να αγωνιστούν για την ανατροπή του. Στην εποχή μας, τα πλαίσια αρχών έπαψαν να υφίστανται στην πράξη, αφού οι σημερινές γενιές των γονέων, καταπιεσμένες ίσως στα μικρά τους χρόνια και στερημένες από βασικά αγαθά, θέλησαν να δώσουν ελευθερίες και οικονομική άνεση στα παιδιά τους, χωρίς ταυτόχρονα να είναι σε θέση να τα καθοδηγήσουν σωστά ώστε να αξιοποιήσουν κατάλληλα τις προσφορές αυτές. Έτσι, αν και οι έφηβοι φαίνεται να είναι πιο ελεύθεροι να επιλέξουν το επάγγελμά τους, τον/την σύντροφό τους, τον δρόμο της ζωής τους, στην πραγματικότητα οδηγήθηκαν σε τραγικά αδιέξοδα. Τα ναρκωτικά, η ολοένα αυξανόμενη μαθητική βία, η χαμηλή σχολική επίδοση και ο μηδενισμός των πάντων αποτελούν τους αδιάψευστους μάρτυρες αυτών των αδιεξόδων.

Εύκολα ,ίσως, θα μπορούσε κάποιος να προβεί σε αφορισμούς της σημερινής νεολαίας και να της ρίξει το ανάθεμα. Θα ήταν όμως μεγάλο το λάθος γιατί το πρόβλημα έγκειται στην κατεύθυνση που έχει πάρει η σημερινή νεολαία, που σε μεγάλο βαθμό οφείλεται στα λάθη των ενηλίκων.

Ο προσανατολισμός που σήμερα η κοινωνία και το σχολείο δίνει στον έφηβο στηρίζεται στην ανταγωνιστική λογική της αγοράς. Τα πάντα πωλούνται και αγοράζονται γι’ αυτό και ο έφηβος πρέπει να εξοικειωθεί με τους κανόνες του παιχνιδιού ώστε μετά, όταν βγει στην κοινωνία, να μπορεί να αντεπεξέλθει σ’ αυτόν τον στίβο.

Οι ενήλικες υποτίθεται πως γνωρίζουν ποιο είναι το καλύτερο για το παιδί τους και, εγκλωβισμένοι στη λογική της επαγγελματικής αποκατάστασης, κοιτούν μόνο τι είναι αυτό που θα εξασφαλίσει στο παιδί τους μια σίγουρη καριέρα. Έτσι, το σχολείο δεν παράγει παιδεία ούτε και ουσιαστική εκπαίδευση. Τα προγράμματα σπουδών με τα επί μέρους διδακτικά αντικείμενα αποσκοπούν όχι στην καλλιέργεια και ανάδειξη της προσωπικότητας του μαθητή, αλλά πώς θα του δώσουν περισσότερες γνώσεις, που στο τέλος αποδεικνύονται άχρηστες για την μετέπειτα ζωή του. Η μάθηση δεν είναι μια διαδικασία αυτόνομη, όπου διδάσκοντες και διδασκόμενοι κοπιάζουν αλλά συγχρόνως χαίρονται μ΄ αυτό που κάνουν.

Όλα αυτά σε συνδυασμό με την έλλειψη εκπαιδευτικών που θα μπορούν να εμπνεύσουν την αγάπη για τη γνώση και την έρευνα, δημιουργούν την αίσθηση και την εντύπωση στους μαθητές ότι το σχολείο δεν είναι ένας χώρος όπου μπορούν να δημιουργήσουν, να εκφραστούν και να επικοινωνήσουν. Γι’ αυτό με μεγάλη ευκολία καταστρέφουν ή ρυπαίνουν το σχολείο, καίνε τα βιβλία τους ή καταλαμβάνουν τους σχολικούς χώρους. Άλλοι μαθητές εγκαταλείπουν το σχολείο ή στην καλύτερη περίπτωση ασχολούνται με τα μαθήματά τους τόσο όσο να ικανοποιούν τις απαιτήσεις των γονέων τους. Τις περισσότερες φορές μάλιστα η αγωνία των μαθητών για τον βαθμό στο τέλος του τετραμήνου ή στις τελικές εξετάσεις οφείλεται όχι τόσο στην επιθυμία τους για διάκριση όσο στον φόβο ότι θα αντιμετωπίσουν την οργή των γονέων τους.

Ένα άλλο σημαντικό πρόβλημα των μαθητών είναι η απουσία ελεύθερου χρόνου. Αν κοιτάξει κανείς το ημερήσιο πρόγραμμα ενός μαθητή Λυκείου θα διαπιστώσει πως απουσιάζει ουσιαστικά ο ελεύθερος χρόνος. Οι σημερινοί μαθητές ξοδεύουν πολλές ώρες σε φροντιστήρια για να καλύψουν τα κενά τους στο γνωστικό επίπεδο ή για να αποκτήσουν διάφορους άλλους τίτλους σπουδών.

Έτσι δημιουργήθηκε μια βιομηχανία φροντιστηρίων με τεράστιους τζίρους κάθε χρόνο που με σημαία την επαγγελματική αποκατάσταση κερδοσκοπεί και ασελγεί στην ψυχή των παιδιών, τα οποία είτε λόγω της ανασφάλειας των γονιών τους είτε λόγω της δικής τους φιλοδοξίας να επιτύχουν στις πανεπιστημιακές σχολές έχουν παγιδευτεί σε έναν αγώνα δρόμου, φορτωμένα με άγχος και χωρίς ουσιαστικά να ζουν την ηλικία τους.

Μια έρευνα που έκανα πρόσφατα με μαθητές της 1ης Λυκείου στο πλαίσιο του μαθήματος της ψυχολογίας παρουσίασε ενδιαφέροντα αποτελέσματα που επιβεβαιώνουν τα παραπάνω. Η έρευνα αφορούσε τις αντιλήψεις, τις επιδιώξεις και τα προβλήματα των σημερινών νέων. Στο ερώτημα, «τι σου λείπει περισσότερο;» το συντριπτικό ποσοστό των ερωτηθέντων απάντησε ο ελεύθερος χρόνος και σ΄ ένα δεύτερο ερώτημα «τι θα διάλεγες περισσότερο ανάμεσα σε», το συντριπτικό ποσοστό απάντησε: ψυχική ηρεμία.

Απουσιάζουν δηλαδή από τη ζωή των παιδιών τα δύο σημαντικότερα κατά την άποψή μου στοιχεία για τη δόμηση ενός υγιούς συναισθηματικού κόσμου, που είναι και η βάση για μια ισορροπημένη προσωπική, οικογενειακή και κοινωνική ζωή. Στον ελεύθερο χρόνο το παιδί, ο έφηβος κάνει πράγματα που τον ευχαριστούν? παίζει, επιδίδεται σε κάθε είδους χόμπι, ερωτεύεται και εκτονώνει ένα μεγάλο μέρος του συναισθηματικού του δυναμικού. Έτσι εξισορροπεί την διανοητική κόπωση με την ψυχική ευχαρίστηση και αισθάνεται ικανοποιημένος και ευτυχής.

Στο επίπεδο της σχολικής ζωής οι μαθητές σε μεγάλο ποσοστό δεν αισθάνονται ευχαριστημένοι με αυτό που βιώνουν, όχι μόνο γιατί τα προγράμματα σπουδών πολλές φορές είναι υπερβολικά στρεσογόνα και απαιτητικά, αλλά γιατί αισθάνονται ότι το σχολείο αντιπροσωπεύει έναν άλλο κόσμο απ’ αυτόν που οραματίζονται. Το σχολείο δεν είναι ένας χώρος όπου τους σέβονται, τους φροντίζουν, όπου νιώθουν δεμένοι με τους συμμαθητές τους και τους καθηγητές τους. Μέσα στον χώρο του σχολείου, δεν αισθάνονται τη χαρά της δημιουργίας και της επικοινωνίας, γιατί όλα και όλοι βασίζονται στη λογική της επίδοσης και της επιτυχίας. Ο μαθητής δεν αντιμετωπίζεται ως μια ξεχωριστή προσωπικότητα, με ιδιαιτερότητες και δεξιότητες που θα πρέπει το σχολείο να τις αναδείξει. Κανείς ποτέ δεν τον ρωτάει αν επιθυμεί το τάδε ή το δείνα μάθημα ή αν κατανόησε σε βάθος την τάδε ή τη δείνα γνώση.

Εκτός των άλλων, απουσιάζουν τα μαθήματα που θα μπορούσαν να βοηθήσουν τον μαθητή να μάθει τον εαυτό του, τις ικανότητες και τις αδυναμίες του και θα του επιτρέψει να γνωρίσει και να διαχειρισθεί τα συναισθήματά του, που ειδικά στην ηλικία της εφηβείας είναι και πολλά και έντονα. Έχει δε αποδειχθεί ότι τα περισσότερα προβλήματα που παρουσιάζονται στη σχολική ζωή (βία, ναρκωτικά, τοκετοί) μπορούν να εξαφανισθούν με κατάλληλη συναισθηματική εκπαίδευση.

Η Κάρεν Στόουν, διευθύντρια στο Εκπαιδευτικό Κέντρο Νουέβα στις ΗΠΑ, που ενέταξε στα προγράμματα σπουδών το Πρόγραμμα της Επιστήμης του Εαυτού μας, με σκοπό να βοηθήσει τους μαθητές να γνωρίσουν τον εαυτό τους, σημειώνει σχετικά: «Η μάθηση δεν λαμβάνει χώρα ανεξάρτητα από τα συναισθήματα του παιδιού. Η συναισθηματική αγωγή είναι εξίσου σημαντική με την μάθηση ενός κανόνα στα μαθηματικά ή την ανάγνωση».

Η συναισθηματική εκπαίδευση στο σχολείο καθίσταται περισσότερο αναγκαία, ειδικά τη σημερινή εποχή που η οικογένεια περνάει σοβαρή κρίση και οι ασφάλειες που στο παρελθόν εξασφάλιζε στα μέλη της έπαψαν να υφίστανται. Το πρώτο που μπορεί κανείς να διαπιστώσει ερχόμενος σε στενότερη επαφή με τους μαθητές είναι ότι οι γονείς ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό για τα προβλήματα των παιδιών τους. Τα προσωπικά ή οικογενειακά προβλήματα των ενηλίκων, η έλλειψη ψυχικής επαφής με τα παιδιά τους, η αδιαφορία για τις ανάγκες και τις αγωνίες τους, δημιουργεί στους εφήβους ένα μεγάλο αίσθημα ανασφάλειας και φόβου το οποίο τους εξαναγκάζει σε ποικίλες αντιδράσεις μέσα και έξω από το σχολείο, που είτε τα οδηγούν στην παραβατικότητα είτε να κλειστούν στον εαυτό τους.

Πριν μερικούς μήνες έγινα μάρτυρας μιας δραματικής ιστορίας μιας μαθήτριας από χωρισμένους γονείς η οποία με λυγμούς περιέγραφε την μοναξιά την οποία βιώνει στο σπίτι της, αφού σχεδόν από το πρωί μέχρι το βράδυ είναι μόνη της, γιατί η μητέρα της αναγκάζεται να δουλεύει και δεν έχει τη δυνατότητα να έρχεται σε επαφή μαζί της, ενώ ο πατέρας της, που εν τω μεταξύ ξαναπαντρεύτηκε, ελάχιστα την βλέπει και αυτό πάντοτε για να της δώσει λεφτά.

Όλα αυτά τα ψυχολογικά και άλλα προβλήματα των μαθητών, η σημερινή κοινωνία αλλά και το σχολείο αδυνατεί να τα αντιμετωπίσει με το υπάρχον εκπαιδευτικό σύστημα. Η παραδοσιακή εγκύκλια παιδεία που παρέχει το σχολείο είναι απαραίτητη, αλλά θα πρέπει να συνδυαστεί και με μαθήματα που προάγουν και καλλιεργούν τον ψυχικό κόσμο του παιδιού.

Γι’ αυτό όμως χρειάζεται πρωτίστως να εκπαιδευθούν οι ίδιοι οι δάσκαλοι και οι καθηγητές να διαχειρίζονται ορθά τις συμπεριφορές των μαθητών και όχι να τις ποινικοποιούν. Η εμπειρία στο σχολείο έχει δείξει, μερικές φορές και με τραγικό τρόπο, ότι το σχολείο - τιμωρός δεν ωφέλησε τους μαθητές, αλλά αντίθετα δημιούργησε περισσότερα προβλήματα.

Ο D. Goleman και πολλοί άλλοι σύγχρονοι ψυχολόγοι θεωρούν ότι η συναισθηματική αγωγή είναι εξίσου σημαντική, αν όχι σημαντικότερη, από την διανοητική αγωγή γιατί ακριβώς βοηθάει τον άνθρωπο να γνωρίσει τον εαυτό του και να γίνει πιο υπεύθυνος πολίτης. Άλλωστε το μείζον πρόβλημα στις σημερινές δυτικές κοινωνίες δεν είναι η απουσία ευφυών και ικανών ανθρώπων, αλλά ανθρώπων που να μπορούν να διαχειρίζονται τη γνώση, τη δύναμη και την εξουσία με ήθος. Ένα ήθος που δεν προκύπτει από τη διόγκωση του ανθρώπινου εγκεφάλου με γνώσεις, αλλά που συνδυάζει την ψυχική με τη διανοητική καλλιέργεια, τον νου με την καρδιά.

Αν θέλουμε λοιπόν μια άλλου είδους εκπαίδευση, πρέπει πρώτα να συνειδητοποιήσουμε την εσφαλμένη κατεύθυνσή της και να την αλλάξουμε. Τότε πραγματικά θα αναδυθεί ένα νέο παιδαγωγικό ιδεώδες που θα λαμβάνει υπόψη του τις πραγματικές ανάγκες του ανθρώπου και θα βασίζεται σε διαχρονικές αξίες.

Ημερομηνία καταχώρησης: 10.1.2007
 
<< Έναρξη < Προηγούμενο 31 32 33 34 35 36 37 38 Επόμενο > Τέλος >>

JPAGE_CURRENT_OF_TOTAL